PEYGAMBERLİK VAZİFESİNİN BAŞLAMASI
VE İSLAMA GİZLİ DAVETİ
Allâh Resûlü, kırk yaşında idiler. Vahye muhâtab olacak mânevî kıvâma ulaşmak için geçirdiği, hazırlık mâhiyetindeki altı aylık zaman sona ermişti.
Mübârek Ramazan ayının 17. günüydü.[1] Resûl-i Ekrem Efendimiz, mûtâdı üzere Hirâ Mağarası’nda idiler. Cebrâîl (a.s.) geldi ve Hazret-i Peygamber’e:
“–Oku!” dedi. Peygamber Efendimiz:
“–Ben okuma bilmem!” karşılığını verdi.
Bunun üzerine melek, Hazret-i Peygamber’i tâkati kesilinceye kadar sıktı. Sonra yine:
“–Oku!” dedi. Efendimiz yine:
“–Ben okuma bilmem!” cevâbını verdi. Cebrâîl (a.s.) ikinci kez O’nu tâkati kesilinceye kadar sıktı. Sonra tekrar:
“–Oku!” dedi. Hazret-i Peygamber yine:
“–Ben okuma bilmem! (Ne okuyayım?)” dedi.
Cebrâîl (a.s.) Hz. Peygamber’i üçüncü defâ da sıkıp bıraktı. Ardından vahy-i ilâhîyi kendisine şöyle bildirdi:
اِقْرَاْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَقَ . خَلَقَ اْلاِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ . اِقْرَاْ وَرَبُّكَ اْلاَكْرَمُ . اَلَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ . عَلَّمَ اْلاِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ.
“Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı bir aleka’dan yarattı. Oku, Rabbin nihâyetsiz kerem sâhibidir. O, kalemle yazmayı öğretti. İnsana bilmediği şeyleri öğretti.” (el-Alak, 1-5)
KUR’AN-I KERİM’İN NÜZULÜ
Bu emr-i ilâhî ile Allâh Resûlü’nün şahsında bütün insanlığa Rabbin en büyük lutfu olan Kur’ân-ı Kerîm’in nüzûlü başlamış oldu.
Hazret-i Peygamber, semâ kapılarından yeryüzüne rahmet ve şifâ olarak nüzûl etmeye başlayan Kur’ân-ı Mübîn’den ilk olarak bu âyet-i kerîmeleri telâkkî etti. Cebrâîl (a.s.) ayrılıp gidince, vahyin haşyetinden yüreği titreyerek Hazret-i Hatîce vâlidemizin yanına döndü:
“–Beni sarıp örtünüz; beni sarıp örtünüz!” buyurdu.
PEYGAMBERİMİZE İLK İMAN EDEN İNSAN
Bir müddet istirahat ettikten sonra, başına gelen bu hâli, birlikte insanlığa numûne nezih bir âile hayâtı yaşadığı Hatîcetü’l-Kübrâ annemize anlattı. Endişeli bir şekilde:
“–Yâ Hatîce! Şimdi bana kim inanır?” dedi.
O mübârek zevce, Hz. Peygamber’e:
“Allâh’a kasem ederim ki, Allâh, Sen’i hiçbir vakit utandırmaz (mahcûb etmez). Çünkü Sen, akrabânı himâye edersin, işini görmekten âciz olanların ağırlığını yüklenirsin, fukarâya infâk eder, kimsenin yapamayacağı kadar iyilikte bulunursun, misâfire ikrâm edersin, Hak yolunda zuhûr eden hâdiselerde (halka) yardım edersin…
Ey Allâh’ın Elçisi! Sen’i (evvelâ) ben kabûl ve tasdîk ederim. Allâh yoluna önce beni dâvet et!” diyerek kendisini ilk tasdîk eden ve ilk destekleyen oldu.
Yâni Hazret-i Hatîce vâlidemiz, bir bakıma O’na lisân-ı hâl ile:
“–İyilik, ancak iyilik getirir! İhsânın karşılığı ihsândan başka ne olabilir ki!” demekteydi.
Böylece o, Resûlullâh’ın tertemiz ve nezih mâzîsini, apaydınlık bir istikbâlin müjdecisi ve gerekçesi olarak değerlendirmekteydi. Nitekim Cenâb-ı Hak buyurur:
هَلْ جَزَاءُ اْلاِحْسَانِ اِلاَّ اْلاِحْسَانُ
“İyiliğin karşılığı ancak iyilik değil midir?” (er-Rahmân, 60)
HER PEYGAMBERİN MARUZ KALDIĞI DÜŞMANLIK
Bundan sonra Hazret-i Hatîce, Resûl-i Ekrem’i alıp amcasının oğlu Varaka bin Nevfel’e götürdü.
Varaka bin Nevfel, Câhiliye devrinde puta tapmayan nâdir ve müstesnâ kimselerdendi. Hıristiyan olmuştu. İbrânîce bilir, İncîl’den yazılar yazardı. Hayli ihtiyarladığından, gözleri görmez olmuştu. Hazret-i Hatîce vâlidemiz ona:
“–Ey amcamın oğlu! Dinle bak; kardeşinin oğlu neler söylüyor?” dedi. Bunun üzerine Varaka merakla:
“–Ne oldu kardeşimin oğlu?” diye sorunca, Resûlullâh, gördüğü şeyleri kendisine haber verdi.
Anlatılanlardan, âhir zamânın en yüce hakîkatini kavrayan Varaka’nın yüzü, önce tebessümle parıldadı; sonra da derin düşüncelere dalarak durgunlaştı ve:
“–Bu gördüğün, Allâh Teâlâ’nın Mûsâ’ya gönderdiği Nâmûs-i Ekber (Cibrîl)’dir. Âh keşke Sen’in dâvet günlerinde genç olsaydım! Kavmin Sen’i yurdundan çıkaracakları zaman, keşke hayatta olsaydım!” dedi.
Allâh Resûlü hayretle:
“–Onlar beni yurdumdan çıkaracaklar mı?” diye sordu. O da:
“–Evet! Zîrâ Sen’in getirdiğin gibi bir dîn getirmiş olan her Peygamber, düşmanlık ve husûmete mâruz kalıp yurdundan çıkarılmıştır. Şâyet Sen’in dâvet günlerine yetişirsem, Sana çok yardımım olur.” cevâbını verdi.
Bu mülâkatın üzerinden çok geçmeden Varaka vefât etti. Vahiy de fetret devrine girdi, yâni bir müddet kesildi. (Buhârî, Bed’ü’l-Vahy 1, Enbiyâ 21, Tefsîr 96; Müslim, Îman 252)
Allâh Teâlâ, daha sonra nâzil eylediği âyet-i kerîmelerde Resûlü’ne hitâben şöyle buyurmuştur:
وَكَذَلِكَ اَوْحَيْنَا اِلَيْكَ رُوحًا مِنْ اَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِى مَا الْكِتَابُ وَلاَ اْلاِيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِى بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَاِنَّكَ لَتَهْدِى اِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ
“İşte böylece Sana da emrimizle Cebrâîl’i gönderdik; Kur’ân’ı vahyettik. Sen kitap nedir, îman nedir bilmezdin! Fakat Biz onu, kullarımızdan dilediğimizi kendisiyle doğru yola eriştirdiğimiz bir nûr kıldık. Şüphesiz Sen doğru yolu göstermektesin!” (eş-Şûrâ, 52)
اِنَّا اَوْحَيْنَا اِلَيْكَ كَمَا اَوْحَيْنَا اِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ
“Biz Nûh’a ve ondan sonraki Peygamberlere vahyettiğimiz gibi Sana da vahyettik…” (en-Nisâ, 163)
KUR’AN-I KERİM’LE GELEN İLK EMİR
Resûlullâh’a gelen ilk vahyin ilk kelimesinin “Oku!” olması münâsebetiyle bunu gönül ehli, şöyle tefsîr etmiştir:
“Oku! Her şeyi oku! Allâh’ın kitâbını oku! Allâh’ın âyetlerini oku! Kâinât kitâbını oku! Dâimâ oku! Hidâyete ermek, dalâletten uzaklaşmak için oku! Îmânını bütünleştirmek için oku! Allâh’ın adıyla oku! Yaratan Rabbinin adıyla oku! İnsanı bir kan pıhtısından yaratan, fakat ona her şeyi okuma, aydınlatma, anlama ve anladığını yaşama imkânı veren yüce Rabbinin adıyla oku! İnsana okuma nîmetini ihsân ederek en büyük lutfu gösteren Allâh’ın adıyla oku! Öğrenmek için oku! Kudret kaleminin bu âleme çizdiği her satırı oku! İnsana bilmediğini öğreten Allâh’ın adıyla oku!”
OKU EMRİ
Âyetteki “oku” emri çok mühimdir. Ancak bu okumanın Allâh’ın adıyla olması da aynı derecede bir ehemmiyet taşımaktadır. Zîrâ “oku” emrine riâyetin ne sûrette olması gerektiğini bildirmektedir.
“Oku” emri, sâdece zâhirde bir okuma emri değil, kalbin, mânevî tezkiye ve tasfiye netîcesinde kitap ve hikmeti alıcı hâle gelmesidir. Bununla, tecellîlerin mâkesi olan kalp ile her şeyi okuyabilmek kastedilmektedir. Yâni kâinâtın bir kitap hâline gelmesi, kalbin kâinât sayfalarını çevirip hikmetleri ve ilâhî sırları okuyabilmesi, velhâsıl insanın kâinâtı, kendini, Kur’ân-ı Kerîm’i okuması, idrâk etmesi ve yaşamasıdır.
İlk nâzil olan bu âyet-i kerîmelerden, şu netîceleri çıkarmak da mümkündür:
Her işe Allâh’ın adıyla başlamak gerekir. Bir kan pıhtısından yaratılan ve en güzel şekli alan insan, ilâhî kudret karşısındaki hiçlik ve acziyetini hiçbir zaman unutmamalıdır.
اَلَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ . عَلَّمَ اْلاِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ
“Kalemle yazı yazmayı ve insana bilmediğini öğreten” (el-Alak, 4-5) âyetlerinde insana ilmin ehemmiyeti bildirilmekte, aynı zamanda insanın bildiği her şeyin Cenâb-ı Hak tarafından öğretildiğine, bunun ilâhî bir lutuf olduğuna işâret edilmektedir. Dolayısıyla insanoğlu, Rabbinin yüceliğini dâimâ hatırda tutmalı, hiçbir zaman nankör olmamalıdır.
İLK VAHİY
İlk vahiyden sonra, uzunca bir müddet vahiy gelmedi. Bu bir bakıma, Resûlullâh’ın ard arda gelecek olan sonraki vahiylere iyice hazırlanması içindi. Zîrâ vahyin telâkkîsi o kadar muazzam bir vazîfe idi ki, onu kolaylıkla deruhte etmek mümkün değildi. Nitekim Cenâb-ı Hak da:
اِنَّا سَنُلْقِى عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقِيلاً
“Doğrusu Biz Sana (taşıması) ağır bir söz vahyedeceğiz.” (el-Müzzemmil, 5) âyet-i kerîmesiyle bu gerçeği beyân etmiştir.
Allâh Resûlü, sâdık rüyâların ardından birdenbire vahiy meleğini karşısında görünce telâşa kapılmıştı. Hazret-i Hatîce’nin tesellîsi ve Varaka’nın te’yîdi ile gönlüne itmi’nân gelmişti. Artık O, vahyin yeniden başlamasını iştiyakla arzu ediyor, âdeta sabırsızlanıyordu. Zaman zaman ilk vahyin geldiği Hirâ Dağı’na çıkıyor ve vahy-i ilâhîyi bekliyordu.
Bu fetret günlerinde O’na en çok destek olan, Hazret-i Hatîce vâlidemizdi. Bunun içindir ki, Hazret-i Peygamber, onun rûhî derinlik, incelik ve zarâfetini hiçbir zaman unutmadı. Hazret-i Hatîce’nin vefâtından sonra, bir kurban kesilecek olsa, dâimâ bir kısmını onun akrabâlarına gönderirdi. O, Allâh Resûlü’nün her bakımdan muazzez ve unutulmaz bir hâtırasıydı.
YALNIZ O’NA NASİP OLDU
Resûlullâh’ın hayâtı, geçmiş Peygamberlere nasîb olmayan hayâl ötesi şeref tecellîleri ile doludur. Allâh, “Habîbim” diye sâdece O’na hitâb etmiştir. Mîrâc, Peygamberler arasında yalnız O’na nasîb olmuştur.
O’nun rüchâniyeti, Mescid-i Aksâ’da bütün Peygamberlere imâmetiyle sâbit oldu. Mûsâ’daki -aleyhisselâm-لَنْ تَرينِى sırrı, O’ndaقَابَ قَوْسَيْنِ اَوْ اَدْنى sûretinde tecellî etti.[2]
Hakk’a vuslat ânı olan namaz, ümmete de gönül iklîminde yaşanacak bir mîrâc olarak ikrâm edildi. Ayrıca namaz, başlangıçta elli vakit emredilmişken Resûlullâh’ın niyâzı netîcesinde ümmet-i Muhammed’e beş vakit olarak farz kılındı.
Yetim ve ümmî olan Hazret-i Peygamber, ilâhî tâlim ve terbiye ile bütün beşeriyete rehber, gayb âleminin gerçeklerine tercüman ve hakîkat mektebinin mürşidi olarak geldi. Ziyâ Paşa’nın dediği gibi:
Bir mektebe oldu ki müdâvim
Allâh idi zâtına muallim
