İçerik tablosu
HEMOROİD HASTALIĞI VE TEDAVİLERİ
Hemoroid Nedir?
Hemoroid rektumun ve anüsün en alt kısmında, anal kanalın sonunda bulunan genişlemiş damarlardır. Bu kan damarlarının duvarları bazen gerilerek o kadar genişler ki, damarlar daha da şişerek tahriş olurlar.
Bu şişme ve tahriş olmanın sonucunda da makatın dışına çıkarlar. Bu durum halk arasında basur veya mayasıl adıyla da bilinir. Hemoroidler iç ve dış hemoroidler olarak ikiye ayrılırlar ve belirtilerine göre dört farklı derecede ölçülürler.
İç Hemoroidler Nedir?
İç hemoroidler makatın genellikle görülemeyecek veya hissedilmeyecek kadar derin bir noktasındadır. Bulundukları bölgede acı algılayan sinirlerin sayısının azlığından dolayı genellikle ağrıya veya acıya neden olmazlar.
Dışkıda, klozette ya da tuvalet kağıdında görülen kan en belirgin emaresidir. Bunun haricinde hemoroidleri çevredeki diğer dokudan daha pembe renge sahip nemli yumrular olarak görmek mümkündür.
Bunlara prolapslı hemoroidler denir. Bu hemoroidler kendiliklerinden geri girebilirler ya da yumuşak bir şekilde içeri bastırılabilirler.
Dış Hemoroidler Nedir?
Dış hemoroidler, makatın dış çeperindeki derinin hemen altındadır. Burada daha fazla ağrı algılayan sinir mevcut olduğu için dış hemoroid belirtileri arasında ağrı, kanama, kaşıntı ve şişlikler görülür.
Hemoroid Tromboz Nedir?
Bazı hemoroid vakalarında bir kan pıhtısı nedeniyle hemoroid mor ya da mavi bir renk alabilir. Buna tromboz adı verilir. Bu durum ağrıya, kaşıntıya ve kanamaya neden olabilir. Pıhtı çözüldüğünde geriye bir kısım deri parçası kalabilir ve bu parça irrite olabilir.
Hemoroid Neden Olur?
Eğer aile bireylerinde geçmişte hemoroid görüldüyse, hemoroid olma olasılığı artar. Bunun yanı sıra alt rektum bölgesinde fazla basınç kan akışını etkileyerek oradaki damarları şişirebilir.
Bu durum tuvalet yaparken, ağır bir cismi kaldırmaya ya da itmeye çalışırken zorlanınca, obezite nedeniyle vücudun ekstra ağırlık taşımasında, gebelik esnasında büyüyen fetüs uterus damarlarına bastırması durumunda, sürekli düşük lifli bir diyet takip ediliyorsa, egzersizden uzak bir hayat yaşanıyorsa, ya da makat aracılığıyla cinsel ilişkiye girildiğinde ortaya çıkabilir.
Çok uzun süreler boyunca pozisyon değiştirmeden ayakta duran ya da oturan kişiler de risk altındadır. Yine uzun süre boyunca geçmeyen ishal ya da kabızlık hemoroid risk faktörlerini arttırmaktadır. Öksürme, hapşırma ya da kusma var olan hemoroid durumunu kötüleştirebilir.
Belirtiler
1. derece hemoroidde en önemli şikayet görülen kanamadır. Hemoroidler teşhis için gerçekleştirilen rektoskopi sırasında belirlenir.2. derece hemoroidlerde kanamanın yanı sıra kaşıntı şikayeti mevcuttur. Bunlar anal muayene esnasında ve ıkınma esnasında belirlenir.3. derece hemoroidlerde ise kanama ve kaşıntının yanı sıra makatta akıntı veya ıslaklık hissi şikayeti mevcuttur. Anal muayene esnasında makatın dışına çıkmış hemoroid pakeleri ile belirlenir. Bunlar muayene esnasında içeriye gönderilebilir.4. derece hemoroidlerde ise akıntı, kanama, ve kaşıntının yanı sıra ağrı şikayeti mevcuttur. Bu derecede muayene ile içeri gönderilemeyen şişlikler saptanır.Hemoroid kaynaklı olmasa bile rektal kanama görülen her durumda doktora başvurulmalıdır. Rektal kanama aynı zamanda Crohn hastalığı, divertikülit, kolit, kolon polipleri, veya kolorektal kanserin bir belirtisidir.
Anal çatlaklar da ağrıya veya kanamaya neden olabilir. En doğru teşhis ve tedavi için mutlaka bir sağlık uzmanına başvurmak gereklidir.
Tanı Yöntemleri
Hemoroid Tanısı Nasıl Konulur?
Doktorunuz tıbbi geçmişi ve semptomlar hakkında çeşitli sorular soracak, ardından mevcut olan bir kaç muayeneden birisini veya vakaya göre tamamını gerçekleştirecektir.
Bunlardan ilki esnasında doktor topaklar, şişme, tahriş veya diğer sorunların varlığını kontrol etmek için anüse ve rektuma baktığı fiziksel muayenedir.
İkinci muayene yönteminde ise doktor hijyenik bir eldiven giydikten sonra, kas tonusunu inceler ve yine hassasiyet, şişme, topaklar, tahriş ve benzeri problemleri hissetmek üzere rektumu parmak ile kontrol eder. Buna dijital rektal muayene yöntemi adı verilir.
İç hemoroidleri teşhis etmek ve olası diğer tıbbi sorunların varlığını kontrol etmek için daha karmaşık muayene yöntemleri gerekebilir.
Bu amaçla rektoskop ya da proktoskop isimli aletlerle gerçekleştirilen muayeneye ise rektoskopi ya da proktoskopi adı verilir.
Anal kanalın incelenmesi için anoskop isimli bir kısa plastik tüpün kullanıldığı anoskopi, alt kolon bölgesinin incelenmesine yardımcı olan sigmoidoskop isimli esnek ve ışıklı bir tüp ile gerçekleştirilen sigmoidoskopi ve bütün kalın bağırsağın kontrolü için kullanılan uzun ve esnek bir tüp olan kolonoskoptan faydalanılan kolonoskopi de kullanılan muayene yöntemleri arasındadır.
Tedavi Yöntemleri
Hemoroid Tedavisi Nasıl Olur?
Özellikle dış hemoroidlerin rahatsızlık veren semptomları genellikle kendiliklerinden ortadan kalkar. Uygun bir tedavi planı doktor tarafından semptomların ne kadar ağır olduğuna göre belirlenecektir.
Yaşam tarzında değişiklikler, tıbbi ilaçlar ve cerrahi müdahaleler hemoroid tedavileri arasında kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemler hemoroidi kolaylıkla tedavi edebilse bile hemoroidi ortaya çıkaran şartlar değiştirilmediği takdirde hemoroidlerin tekrarlaması ihtimali yükselir.
Basit yaşam tarzı değişiklikleri genellikle 2 ila 7 gün içinde hafif hemoroit semptomlarını ortadan kaldırabilir. Lif tüketimi besinlerin bağırsaklardan geçişini kolaylaştıracaktır.
Bunun için beslenme esnasında meyve, sebze ve tahıllara ağırlık verilerek diyete lif eklenebilir. Daha fazla su tüketmek yine semptomları azaltmak için yardımcı olabilir.
Ilık su ile yapılan banyolar yine hemoroid semptomlarına iyi gelecektir. Sorunlu noktalara buz ile masaj yapmak ağrı ve kaşıntıyı yumuşatmak için etkili bir yöntemdir.
Çeşitli bitkisel kremler ve pomatlar, doktor tarafından kontrol edildikten sonra hemoroit tedavisinde kullanılabilir.
Hemoroid tedavisi için eğer varsa, öncelikle altta yatan kabızlık yada ishal gibi sorunlar giderilerek barsak fonksiyonlarının düzenlenmesi sağlanır. Eğer semptomlar kendiliğinden düzelmiyorsa ilaç tedavisine başvurulur. İlaç tedavisi sırasında hap, fitil, krem, pomat ve mendil şeklinde farklı ilaç formları kullanılır.
İlaç tedavisine dirençli düşük dereceli hemoroidlerde, yüksek dereceli hemoroidlerde, sıkışma ve tromboz gibi komplikasyonlara neden olan hemoroidlerde ise cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulur.
Cerrahi tedavi yöntemleri arasında bant ligasyon, skleroterapi, klasik cerrahi yöntemlerle hemoroidektomi operasyonu, ya da lazer ile operasyon vardır.
Klasik cerrahi operasyon en az bir gün hastanede kalmayı gerektirecektir. Lazer ile gerçekleştirilen operasyonlar daha kısa tıbbi bakım gerektirir.
Hemoroid Nasıl Önlenir?
Hemoroid tedavisi sırasında kullanılan yaşam tarzındaki değişiklik yöntemleri aynı zamanda hemoroidin önlenmesinde de yardımcı olur.
Yiyeceklerin sindirim sisteminden geçişini kolaylaştıran lifli gıdalara öncelik verilmesi önemlidir. Bunun için sebze, meyve, kepekli tahıllar, fındık, kuruyemiş, tam buğday, nohut, fasulye ve baklagillerden yararlanılabilir. Daha fazla su içmek kabızlığı önler ve bağırsak hareketlerinde zorlanma riskini azaltır.
Lifli meyve ve sebzelerde de bu durumda yardımcı olabilecek su mevcuttur. Her gün yarım saat yürümek gibi fiziksel aktiviteler hem vücudun hareketliliğini arttıracağı hem de sağlıklı bir kiloyu korumaya yardımcı olacağı için hemoroid riskini azaltır.
Tuvalete ihtiyaç anında uğramakta gecikmemek önemlidir, beklememek gerekir. Uzun süre tuvalette oturur pozisyonda kalmak hemoroid riskini arttırıcı bir harekettir ve kaçınılması gerekir.
Hemoride ne iyi gelir?
Makat çevresinde ve rektumun alt kısmında varis benzeri oluşumların neden olduğu hemoroid, kişinin yaşam kalitesinin düşmesine neden olan bir rahatsızlıktır. Halk arasında makat memesi ya da mayasıl olarak da bilinen bu rahatsızlığın tedavisi için hastalar farklı nedenlerle hekime gitmeye çekinir. Bunun sonucunda hastalık ilerler ve tedavi süreci doğru orantılı olarak uzar. Gebelik, kronik kabızlık, aşırı kilo ve farklı bağırsak hastalıklarının neden olduğu düşünülen basur, hastalığın seviyesine göre farklı şekillerde görülebilir. Hastalığın erken aşamasında bol sıvı tüketimi, zeytinyağlı ve lifli yemeklerle beslenmek, ağrı kesici, steroid içerikli fitil ve kremler etkili olabilir. Ayrıca halk arasında oturma banyosu olarak bilinen sıcak suyla yapılan banyo da erken dönem basur vakalarında fayda sağlayabilir. Sıklıkla sorulan “Basura ne iyi gelir?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Makat bölgesinde şişlik, ağrı ve kaşıntı ile kendini gösteren basur, kişiye rahatsızlık vermediği sürece tedavi gerektirmese de ilerleyen vakalarda farklı ilaç ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Medikal tedavi sürecine ek olarak doğal tedavi yöntemlerinden faydalanmak mümkündür. Ancak bitkisel ilaç ve çayları medikal tedavi yöntemleriyle birlikte kullanmadan önce olası etkileşimin önüne geçilmesi için hekime danışılması gerekir.
Kişinin psikolojik olarak yıpranmasına yol açan hemoroid, fiziksel acıya da neden olur. Basurun yarattığı yakınmaların giderilmesi için yapılması gerekenlerin başında beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi gelir. Basur tedavisini desteklemek için aşağıda yer alan besinlerin tüketilmesi önerilebilir:
Posalı besinler: Başta basur olmak üzere, pek çok bağırsak hastalığının tedavi sürecinde uygulanan diyetlerden biri, posalı yiyeceklerdir. Bağırsaklarda çözünmeyen posa, dışkı hacmini ve dışkılama sıklığını artırır. Yulaf ezmesi, kuru kayısı, siyah üzüm, ceviz gibi ürünler kahvaltı ve ara öğünlerde tüketilebilir. Nohut, fasulye, bakla ve bezelye gibi kuru baklagiller doğal posa oranı en yüksek besinler arasında yer alır. Sert kabuklu meyveler, kepeği ayrıştırılmamış tahıllar, sebzeler de doğal posa kaynağıdır. Bunun yanında arpa, yulaf, pirinç, buğday, mısır kepekleri ve özellikle yulaf kabuğu, posa konsantresi olarak bilinir.
Sebzeler: Domates, tatlı biber, ıspanak, havuç ve patlıcan gibi besinler, basur tedavisi için önerilen sebzeler arasında yer alır. Bu sebzelerin bir kısmının içeriğinde bulunan doğal çözücü asitler, basurun neden olduğu ağrının azaltılmasında etkili olabilir.
Meyveler: Böğürtlen, brokoli, avokado, ananas ve kavun gibi meyvelerin yüksek miktarda antioksidan içerdiği bilinir. Basur tedavisinin desteklenmesinde önemli bir paya sahip olan bu meyvelerin düzenli olarak tüketilmesi basurun daha hızlı iyileşmesini sağlayabilir.
Yoğurt ve Kefir: Doğal probiyotik kaynağı olan yoğurt ve kefir, basurun yanı sıra mide ve bağırsak problemlerinin giderilmesinde de etkilidir. Bağırsak hareketlerinin dengelenmesinde önemli bir role sahip olan bu ürünler, düzenli olarak tüketildiğinde basur tedavisini olumlu bir şekilde destekleyebilir.
Su: Gün içinde bol sıvı tüketmek, yumuşak bir dışkılama için olmazsa olmazlar arasında yer alır. Su ve alkol içermeyen diğer sıvıların tüketimini arttırmak, dışkının yumuşamasına ve makattan rahatça çıkmasını sağlarken, var olan basurun gerilemesine yardımcı olur.
Basur tedavisinin desteklenmesi için diyet son derece önemli olsa da tek başına yeterli değildir. Fiziksel açıdan aktif olmak, düzenli yürüyüş ve egzersiz yapmak basurun iyileşmesinde etkilidir. Oturma banyosu da basura iyi gelen yöntemlerden biridir. Tuvalet ihtiyacının karşılanmasından sonra sıcak su dolu küvete oturmak, makatta hissedilen ağrı ve spazmların giderilmesine yardımcı olur. Basurun baş düşmanı olan uzun süreli oturma eyleminden kaçınılmalı, yaklaşık her yarım saatte bir kalkıp kısa bir yürüyüş yapılmalıdır. Tüm bunların yanı sıra tuvalet ihtiyacının ertelenmemesi de son derece önemlidir. Bu yüzden kişi, dışkılama ihtiyacı hissettiği anda tuvalete gitmelidir. Dışkı ihtiyacının ertelenmesi, gaitanın sertleşmesine yol açarak bir sonraki tuvalet ihtiyacında zorlanmalara neden olur.
Hemoroidten korunma yöntemleri
Hemoroidi önlemenin en iyi yolu dışkınızı yumuşak tutmaktır. Hemoroidi önlemek ve belirtileri azaltmak için şu ip uçlarını takip edebilirsiniz:
Yüksek lifli gıdalar tüketmek fayda sağlar. Bunun için daha fazla meyve, sebze ve tahıl yemeye özen gösterebilirsiniz.
Eğer besinlerden önerilen miktarda lif alamıyorsanız lif içeren gıda takviyesi kullanmayı düşünebilirsiniz.
Günde altı ila sekiz bardak su ve alkol içermeyen diğer sıvıları tüketmek yumuşak bir dışkı için gereklidir.
Dışkılama ihtiyacı hissettiğinizde beklemeden hemen tuvalete gitmeniz kabızlığı önlemek için önemlidir.
Kabızlığı önlemek için aktif bir hayat sürmek yararlı olur. Egzersiz yapmak hemoroid tetikleyen aşırı kilolarınızdan da kurtulmanıza yardım eder.
Uzun süre oturmaktan kaçınmak gerekir; çünkü uzun sürelerle oturmak, özellikle de tuvalette oturmak anüs damarlarındaki basınçta artışa yol açacağı için basur sebebi olabilir.
Eğer basur kaynaklı olduğunu düşündüğünüz belirtilere sahipseniz, rahatsızlık ilerlemeden tedavi olmak için bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz.
Hemoroid Ameliyatı Sonrası Nelerden Kaçınmalı?
Hemoroid operasyonu sonrasında, erken dönemde bir miktar ağrı ve kanama görülmesi doğaldır. Bu ameliyatın iyileşme sürecinin parçasıdır. Ancak uzun vadede hemoroidin tekrar ortaya çıkmaması için, duruma neden olan kabızlık, aşırı kilo gibi durumlardan kaçınmak gereklidir.
