KAMU ÇALIŞANLARI İÇİN  ÖLÜM AYLIĞI MEVZUATI

ÖLÜM AYLIĞI/DUL VE YETİM AYLIĞI (KAMU GÖREVLİLERİ İÇİN)

2.1. Ekim 2008 den sonra göreve baĢlayanlar
2.2.1. Ölen Sigortalının Yakınlarının (EĢ ana baba çocuk) Aylığa Hak Kazanma
ġartları
Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma Ģartları (5510 Sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu)
Madde 32 – Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
a) Ölüm aylığı bağlanması.
…
(DeğiĢik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/20 md.) Ölüm aylığı;
a) En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4 üncü
Maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü
borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,
b) 47 nci Maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malûllük, vazife malûllüğü veya
yaşlılık aylığı almakta iken veya malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına
hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
c) Bağlanmış bulunan malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak
çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde
bağlanır. Ancak, 4 üncü Maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların
hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil
kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya
ödenmesi şarttır.
Ölüm sigortasından bağlanacak aylığın hesaplanması
Madde 33- Sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında;
a) Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı malûllük, vazife
malûllüğü veya yaşlılık aylığı,
b) Malûllük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalışmaya başlaması
sebebiyle aylığı kesilen sigortalının ölüm tarihi esas alınarak 27 nci veya 30 uncu Maddelere
göre tespit edilecek aylığı,
c) 32 nci Maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamında malûllük, yaşlılık ve ölüm
sigortaları primi ödemiş olan sigortalının prim ödeme gün sayısı, 9000 günden az ise 9000
gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 29 uncu
Madde hükümlerine göre hesaplanan aylığı,
esas alınır.(Ek cümle: 17/4/2008-5754/66 md.) Ancak, 4 üncü Maddenin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak
uygulanır.
Sayfa 11 / 34
4 üncü Maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri ile 5 inci Madde kapsamındaki
sigortalılar için ayrı ayrı olmak üzere; sigortalıların ölümleri halinde ölüm sigortasından dosya
bazında her yıl bağlanan aylıkların aylık başlangıç tarihinin ait olduğu yılın Ocak ayı
itibarıyla yıl içine ait artışlar uygulanmaksızın hesaplanacak tutarları, yaşlılık sigortasından
bir önceki yılın son ödeme ayında söz konusu sigortalılar için ayrı ayrı ödenen en düşük
yaşlılık aylığından az olamaz. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malûl
sayılarak aylık bağlanmasına hak kazanmış ise, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinin
uygulanmasında bu durum dikkate alınmaz.
Ölüm aylığının hak sahiplerine paylaĢtırılması
Madde 34- Ölen sigortalının 33 üncü Madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
a) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/21 md.) Dul eşine % 50’si; aylık bağlanmış çocuğu
bulunmayan dul eşine ise bu Kanunun 5 inci Maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e)
bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması
veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75’i,
b) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/21 md.) Bu Kanunun 5 inci Maddesinin birinci fıkrasının
(a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı
kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış
çocuklardan;
1) 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması
halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl
olduğu anlaşılanların veya,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul
kalan kızlarının,
her birine % 25’i,
c) (b) bendinde belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan
veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya
sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan
evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50’si,
d) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/21 md.) Hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse
bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net
tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak
üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25’i oranında;
ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki
şartlarla toplam % 25’i,
oranında aylık bağlanır.
Sigortalı tarafından evlât edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı
hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak
aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanır.
Hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemez.
Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler
yapılır.
Sayfa 12 / 34
Hak sahiplerinin aylıklarının baĢlangıcı ve yeniden bağlanması
Madde 35- Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar;
a) Sigortalının ölüm tarihini,
b) Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde, bu niteliğin
kazanıldığı tarihi,
takip eden ay başından itibaren başlatılır.
…
Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde, 34 üncü Maddede
belirtilen şartlar saklı kalmak kaydıyla, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren
yeniden aylık bağlanır. (Mülga son cümle: 17/4/2008-5754/67 md.)
Bu Madde gereğince aylığı kesilen çocuklardan, sonradan Kurum Sağlık Kurulu kararı
ile çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybederek malûl olduğu anlaşılanlara, 34 üncü
Maddede belirtilen şartları taşımaları halinde, malûllük durumlarının tespitine esas teşkil eden
rapor tarihini takip eden ay başından itibaren, 94 üncü Madde hükmü saklı kalmak kaydıyla
aylık bağlanır.
Yeniden bağlanan aylık, aylığın kesildiği tarihten tekrar bağlandığı tarihe kadar geçen
süre için 55 inci Maddenin ikinci fıkrasına göre artırılmak suretiyle belirlenir.
Aylık ve gelirlerin birleĢmesi
Madde 54- Bu Kanuna göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi durumunda;
a) Uzun vadeli sigorta kollarından;
1) Hem malûllük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan
yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı,
2) Malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da
aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı,
3) Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın
tamamı, az olan aylığın yarısı,
4) Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkân
veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı,
5) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/34 md.) Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından
ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından
bağlanacak aylığı,
6) (Ek: 17/4/2008-5754/34 md.) Bu Kanuna göre vazife malûllüğü aylığı almakta iken,
tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malûllüğüne hem de malûllük aylığına hak kazananlara
bu aylıklardan yüksek olanı, aylıkları eşitse yalnızca vazife malûllüğü aylığı, bunlardan hem
vazife malûllüğü hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi,
7) (Ek: 17/4/2008-5754/34 md.) Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda
sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylığı,
bağlanır.
b) Kısa vadeli sigorta kollarından;
1) Sürekli iş göremezlik geliriyle birlikte ölen eşinden dolayı da gelire hak kazanan eşe
her iki geliri,
2) Ana ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazananlara, yüksek olan gelirin tamamı, az
olanın yarısı,
Sayfa 13 / 34
3) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/34 md.) Birden fazla çocuğundan gelire hak kazanan ana
ve babaya, en fazla ödemeye imkân veren ilk iki dosyadan yüksek olan gelirin tamamı, düşük
olan gelirin yarısı,
4) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/34 md.) Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından
ölüm gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından
bağlanacak geliri,
5) (Ek: 17/4/2008-5754/34 md.) Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda
sonraki eşinden de gelire hak kazananlara tercih ettiği geliri,
bağlanır.
c) (DeğiĢik: 17/4/2008-5754/34 md.)Malûllük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife
malûllüğü ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler
birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az
olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü,
malûllük, vazife malûllüğü veya yaşlılık aylığının yarısı bağlanır.
Birinci fıkradaki sıralamaya göre yapılacak değerlendirmeler sonucunda, bir kişide
ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği takdirde, bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye
imkân veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır, diğer dosya veya dosyalardaki gelir
ve aylık hakları durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı
tarihe kadar düşer.
Hak sahiplerinin ölüm aylığından yararlanma Ģartları (Sosyal Sigorta ĠĢlemleri
Yönetmeliği)
Madde 60 – (1) Ölüm aylığı, Kanunun 32 nci Maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen durumda
iken ölen sigortalının;
a) Ölüm tarihinde sigortalı ile yasal evlilik bağı bulunan eşine,
b) Kanunun 5 inci Maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olarak iş
kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasına göre çalışmaları hariç Kanun
kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı
nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) 18 yaşını, ortaöğrenim görmesi hâlinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi hâlinde
25 yaşını doldurmayan erkek çocuklarına,
2) Evli olup olmadığına bakılmaksızın, Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma
gücünü en az %60 oranında yitirdiği tespit edilen çocuklarına,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya
dul kalan kız çocuklarına,
c) Aylıkta hak sahibi eş ve çocuklardan;
1) Artan hissenin bulunması hâlinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu
gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan
gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve
babasına,
2) Artan hisseye bakılmaksızın, bu bendin bir numaralı alt bendindeki şartları taşıyan
ve 65 yaşın üstünde olan ana ve babasına,
Kanunun 34 üncü Maddesindeki esaslar dâhilinde ölüm aylığı bağlanır.
Sayfa 14 / 34
(2) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı
sayılanların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık
sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Ölüm aylığı prim borçlarının ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.
(3) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden
fazlasına tabi olarak çalışmış olan sigortalıların hak sahiplerinin aylıkları, sigortalının en son
tabi olduğu sigortalılık hâli esas alınarak bağlanır. Son sigortalılık hâline göre ölüm aylığı
bağlanamaması durumunda diğer sigortalılık hâllerindeki hizmetlerine göre ayrı ayrı
değerlendirme yapılarak, aylığa hak kazanacağı sigortalılık hâli esas alınarak aylık bağlanır.
(4) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki
sigortalılardan harp malûllüğü, 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık
Bağlanması Hakkındaki Kanuna ve 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele
Kanununa göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış veya bağlanmasına hak kazanmış
olanlardan ölenlerin anne ve babalarına herhangi bir şart aranmaksızın aylık bağlanır.
Bağlanacak bu aylık, diğer dul ve yetimlere bağlanacak aylığın oranını etkilemez ve bu
kapsamda bağlanan aylıklar en geç ödemenin yapıldığı tarihi takip eden iki ay içinde
Hazineden tahsil edilir.
Ölüm aylığı baĢvurusu ve istenecek belgeler
Madde 61 – (1) Ölüm aylığı bağlanabilmesi için, hak sahiplerinin örneği Kurumca
hazırlanacak tahsis talep dilekçesini doğrudan Kuruma vermesi veya posta yoluyla ya da
elektronik ortamda göndermesi şarttır.
(2) Tahsis talep dilekçesine;
a) 15 yaşından küçük çocuklar hariç olmak üzere bir adet belgelik fotoğraf,
b) Malûl çocuklar için sağlık kurulu raporu,
c) Hak sahibi anne ve babalar için Kurumca çıkarılacak tebliğde belirtilen belgeler,
eklenir.
(3) Malûl çocukların çalışma gücündeki kayıp oranlarının tespitinde ve bunların
Kurum Sağlık Kurulu kararlarına karşı itiraz başvurularının sonuçlandırılmasında, bu
Yönetmeliğin 50 nci Maddesinin birinci fıkrası ve 52 nci Maddesi hükümleri uygulanır.
Ölüm aylığının baĢlangıcı ve kesilmesi
Madde 62 – (1) Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar;
a) Sigortalının ölüm tarihini,
b) Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması hâlinde, bu niteliğin
kazanıldığı tarihi,
c) Ölüm aylığının kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması hâlinde, talep
tarihini,
takip eden ay başından itibaren başlatılır. Ancak, Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi kapsamında geçen hizmetlerle birlikte Kanunun 4 üncü Maddesinin
birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalıların hak sahiplerine aylık
bağlanacağı durumlarda, Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında
geçen hizmetler, prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödendiği tarih itibarıyla geçerli
sayılır ve aylık bu tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.
Sayfa 15 / 34
(2) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı
sayılanlardan kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime
ilişkin her türlü borcu olanlardan ölüm tarihindeki borçları, Yılı Merkezi Yönetim Bütçe
Kanunu ile belirlenen, muhasebe kayıtlarından çıkarılacak tutarlar ve tahsil edilmeyecek
alacaklara ilişkin miktar ve bu miktarın altında olanların aylıkları talep tarihini takip eden
aybaşından başlar ve borçları ilk aylıklarından kesilerek tahsil edilir.
…
Kamu Görevlilerinin Tahsis Yardımlarına ĠliĢkin Tebliğ
Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar
Madde 16 – (1) Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar; ölüm aylığı bağlanması, ölüm toptan
ödemesi, evlenme ve cenaze ödeneği yapılmasıdır.
Ölüm aylığına hak kazanma koĢulları ve baĢvuru belgeleri
Madde 17 – (1) Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa kamu görevlisi olanların hak
sahiplerine en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması
şartıyla ölüm aylığı bağlanır.
(2) Ölüm aylığı;
a) Ölüm tarihinde sigortalı ile yasal evlilik bağlantısı bulunan eşine,
b) Kanunun 5 inci Maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olarak iş
kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasına göre çalışmaları hariç, Kanun
kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmayan veya kendi sigortalılığı
nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış çocuklardan;
1) Evli olup olmadığına bakılmaksızın, 18 yaşını, ortaöğrenim görmesi halinde 20
yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocuklarına,
2) Evli olup olmadığına bakılmaksızın, Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma
gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen çocuklarına,
3) Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya
dul kalan kız çocuklarına,
c) Aylıkta hak sahibi eş ve çocuklardan artan;
1) Hissenin bulunması halinde, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin
asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve
aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babasına,
2) Hisseye bakılmaksızın, bu bendin (1) numaralı alt bendindeki şartları taşıyan ve 65
yaşın üstünde olan ana ve babasına,
Kanunun 34 üncü Maddesindeki esaslar dahilinde bağlanır.
(3) Birden fazla sigortalılık haline tabi olarak çalışan veya prim ödeyen sigortalıların
hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin taleplerinde, son defa kamu görevlisi olarak
görev yapmış olma şartı dikkate alınarak sonuçlandırılır. Son sigortalılık haline göre ölüm
aylığı bağlanamaması durumunda, diğer sigortalılık hallerindeki hizmetlerine göre ayrı ayrı
değerlendirme yapılarak, aylığa hak kazanacağı sigortalılık hali esas alınarak aylık bağlanır.
(4) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının; (b) bendi kapsamında geçen
hizmetlerle birlikte (c) bendi kapsamında ölüm aylığı bağlanacağı durumlarda, (b) bendi
Sayfa 16 / 34
kapsamında geçen hizmetler prim ve prime ilişkin her türlü borçların ödendiği tarih itibariyle
geçerli sayılır ve aylık, bu tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.
(5) Ölüm aylığı bağlanabilmesi için hak sahiplerinin örneği Kurumca hazırlanan tahsis
talep dilekçesi ile Kuruma başvurması şarttır. Tahsis talep dilekçesine;
a) 18 yaşını doldurmayanlar hariç, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını,
yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocukların ilgili öğretim
kurumundan alacakları öğrenci belgesi,
b) 15 yaşından küçük çocuklar hariç olmak üzere bir adet belgelik fotoğraf,
c) Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu,
d) Ana ve babaların hak sahipliği konusunda Sigortalının Ölümünde Hak Sahibi Olan
Ana ve Babaya Aylık Bağlanmasının Tespitine İlişkin Tebliğde belirtilen belgeler,
eklenir.
Sigortalının Ölümünde Hak Sahibi Olan Ana ve Babaya Aylık Bağlanmasının Tespitine
ĠliĢkin Tebliğ
Ana ve babanın ölüm aylığı ve toptan ödeme baĢvurusu ile istenecek belgeler
Madde 5 – (1) Ana ve babaya, hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak
sahibi eş ve çocukların bulunmaması veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise
artan hisseye bakılmaksızın Kanunun 34 üncü Maddesindeki oranlara göre gelir veya aylık
bağlanır.
(2) Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda hak
sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak sahibi eş ve çocukların bulunmaması
veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın Kanunun
34 üncü Maddesindeki oranlara göre toptan ödeme yapılır.
(3) Gelir veya aylık bağlanabilmesi veya toptan ödeme yapılabilmesi için, talep
dilekçesi, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından
az olduğunu belirten imzalı taahhütname ve bir adet belgelik fotoğraf ile birlikte Kuruma
başvurması gerekir.
(4) Kanunun 60 ıncı Maddesine göre Kurumca belirlenecek test yöntemleri
geliştirilinceye kadar hak sahibi ana ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu
gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu belirten imzalı taahhütname vermesi
nedeniyle ana ve babaya aylık bağlanmasına müteakip, Kurumca gerekli görüldüğü hallerde,
her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirlerinin asgari ücretin net tutarından az
veya fazla olduğuna dair Kurumun kontrol ve denetimle görevli memurunun
değerlendirmesini içeren rapor istenir.
(5) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki
sigortalılardan harp malûllüğü veya 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele
Kanunu ile 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında
Kanuna göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış olanlar ile bu kanunlar kapsamında vazife
malûllüğü aylığı bağlanmasına hak kazanmış olanlardan ölenlerin, ana ve babalarından, her
türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu
belirtir imzalı taahhütname istenmeyecektir.
Sayfa 17 / 34
2.1.2. Dul ve Yetim Aylıklarının Bağlanmayacağı ve Kesilmesini Gerektiren
Haller
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun
Hak sahiplerinin aylıklarının kesilmesi
Madde 35- …
Hak sahiplerine bağlanan aylıklar 34 üncü Maddede belirtilen şartların ortadan kalktığı
tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Ancak bu Kanunun 4 üncü Maddesinin üçüncü fıkrasının (d) ve (e) bentlerinde
belirtilenlerden öğrenci olanların sigortalı sayılmaları, bağlanan aylıkların kesilmesini
gerektirmez.
…
Gelir ve aylık bağlanmayacak haller
Madde 56- (Değişik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/36 md.) Ölen sigortalının hak
sahiplerinden;
a) Kendisinden aylık bağlanacak sigortalıyı veya gelir ya da aylık bağlanmış olan
sigortalıyı kasten öldürdüğü veya öldürmeye teşebbüs ettiği veya bu Kanun gereğince sürekli
iş göremez hale veya malûl duruma getirdiği,
b) Kendisinden aylık bağlanacak sigortalıya veya gelir ya da aylık bağlanmamış olan
sigortalıya veya hak sahibine karşı ağır bir suç işlediği veya bunlara karşı aile hukukundan
doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi nedeniyle ölüme bağlı bir
tasarrufla mirasçılıktan çıkarıldıkları,
hususunda kesinleşmiş yargı kararı bulunan kişilere gelir veya aylık ödenmez. Ödenmiş
bulunan gelir ve aylıklar, 96 ncı Madde hükümlerine göre geri alınır.
Eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşadığı belirlenen eş ve
çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilir. Bu kişilere ödenmiş olan tutarlar, 96 ncı
Madde hükümlerine göre geri alınır.
Sosyal Sigorta ĠĢlemleri Yönetmeliği
Ölüm aylığının kesilmesi
Madde 62- …
(3) Hak sahiplerine bağlanan aylıklar bu Yönetmeliğin 60 ıncı Maddesinde belirtilen
şartların ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Yoklama iĢlemlerinin amacı
Madde 73 – (1) Yoklama işlemlerinin amacı, gelir veya aylık almakta iken ölen ya da gelir ve
aylık alma koşullarını kaybedenlerin zamanında belirlenerek, öncelikle bunlar adına yapılan
ödemelerin durdurulmasını, daha sonra da gelir ve aylığın kesilerek varsa yersiz olarak
yapılan ödemelerin ilgili mevzuat hükümlerine göre tahsil edilmesini sağlamaktır.
Yoklama iĢlemlerinin kapsamı
Sayfa 18 / 34
Madde 74 – (1) Gelir ve aylık alma şartlarının devam etmesi ile ilgili olarak Kurumca
yürütülecek işlemler;
a) Sürekli iş göremezlik geliri alanlar için, sürekli iş göremezlik durumlarının devam
ettiği,
b) Vazife malûllüğü aylığı ile malûllük sigortasından aylık alanlar için; Kanun
kapsamında sigortalı olmadıkları, yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmadıkları ile
malûllük durumlarının devam ettiği,
c) Yaşlılık aylığı bağlananlar için; Kanun kapsamında sigortalı olmadıkları, yabancı
bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmadıkları ile Kanun kapsamında sigortalı olmakla birlikte
sosyal güvenlik destek primine tabi oldukları,
ç) Ölüm geliri veya ölüm aylığı alanlar için; sigortalının,
1) Dul eşinin yeniden evlenmediği,
2) Reşit duruma girmemiş çocukların hayatta bulundukları,
3) 18 yaşını doldurmuş erkek çocuklardan lise ve dengi öğrenim yapanların 20 yaşına,
yüksek öğrenim yapanların 25 yaşına kadar öğrencilik durumlarının devam ettiği,
4) Kız çocukların evlenmedikleri,
5) Malûl çocukların çalışma gücündeki kayıp oranının en az %60 olduğu,
6) Bu bendin (3), (4) ve (5) numaralı alt bentlerinde belirtilen çocukların aynı zamanda
Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olarak iş kazası ve
meslek hastalığı, analık ile hastalık sigortasına göre çalışmaları hariç Kanun kapsamında veya
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmadığı veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir
veya aylık almadığı,
7) Ana ve babasının her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari
ücretin net tutarından daha az olduğu ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar
hariç olmak üzere gelir ve aylık bağlanmadığı,
8) Eş ve kız çocuklarından eşinden boşandığı hâlde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte
yaşamadığı,
d) Kendisi ve hak sahiplerinin hayatta oldukları,
hususlarını kapsar.
(2) Gelir ve aylık sahiplerinin Kanun kapsamında sigortalı olup olmadıkları ile
Kanuna göre başka bir gelir veya aylık alıp almadıkları Kurumun ve diğer kurum ve
kuruluşların ilgili kayıtlarının belirli dönemlerle taranması ile tespit edilir.
(3) Türk Vatandaşı olmayan ve Kurumdan aylık veya gelir alan kişilerin aylık ve gelir
alma şartlarının devam edip etmediği hususunun tespiti için Kurumca belge istenebilir
Gelir/Aylık Ödeme ve Yoklama ĠĢlemleri Hakkında Tebliği
Yoklama iĢlemleri
Madde 6 – (1) Gelir veya aylık almakta iken ölen yada gerekli koşulları kaybedenlerin
zamanında belirlenerek, öncelikle bunlar adına yapılan ödemelerin durdurulması, daha sonra
da gelir/aylığın kesilerek varsa yersiz ödemelerin geri alınması amacıyla bu Maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen usul ve esaslar dahilinde yoklama işlemleri yapılır.
…
d) Ölüm geliri veya ölüm aylığı alanlar için, sigortalının;
1) Dul eşinin evlenmediği,
Sayfa 19 / 34
2) Reşit duruma girmemiş çocukların hayatta bulundukları,
3) 18 yaşını doldurmuş erkek çocuklardan lise ve dengi öğrenim yapanların 20 yaşına,
yüksek öğrenim yapanların 25 yaşına kadar öğrencilik durumlarının devam ettiği,
4) Kız çocukların evlenmedikleri,
5) Malul çocukların çalışma gücündeki kayıp oranının en az % 60 olduğu,
6) Bu fıkranın (d) bendinin (3), (4) ve (5) inci alt bentlerinde belirtilen çocukların
Kanunun 5 inci Maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olarak iş kazası ve
meslek hastalığı, analık ile hastalık sigortasına göre çalışmaları hariç, aynı zamanda Kanun
kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmadığı veya kendi sigortalılığı
nedeniyle gelir veya aylık almadığı,
7) Ana ve babasının her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin
net tutarından daha az olduğu ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç
olmak üzere gelir ve aylık bağlanmadığı,
8) Eş ve kız çocuklarından eşinden boşandığı halde, boşandığı eşiyle fiilen birlikte
yaşamadığı,
hususları, Kurumca yürütülecek yoklama işlemleri ile tespit edilir.
2.1.3. Ölüm Toptan Ödemesi
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun
Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma Ģartları
Madde 32 – Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
…
b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.
…
Ölüme bağlı toptan ödeme ve ihya
Madde 36- (DeğiĢik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/22 md.) 4 üncü Maddenin birinci
fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa aynı
Maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan ölen sigortalıların hak
sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla 31 inci
Maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan tutar, 34 üncü Madde hükümleri dikkate alınarak
hak sahiplerine toptan ödeme şeklinde verilir.
Hak sahiplerine yapılacak toptan ödemenin toplamı, sigortalıya yapılacak toptan ödeme
tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin hisselerinden orantılı
olarak indirim yapılır.
Toptan ödeme yapıldıktan sonra artan tutar olursa sigortalının ölümünden sonra doğan
veya soy bağı düzeltilen veya babalığı hükme bağlanan çocuklarına da bu Madde
hükümlerine göre toptan ödeme yapılır.
(DeğiĢik dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/22 md.) Bu Kanuna göre toptan ödeme
yapılarak tasfiye edilmiş süreler, borçlanılarak veya yurt dışı hizmetleri birleştirilerek ya da
Sayfa 20 / 34
sonradan hizmet tespiti nedeniyle hak kazanılan sürelerin eklenmesi suretiyle ölüm
sigortasından yararlanmak için gerekli prim ödeme gün sayısının tamamlanması halinde, hak
sahiplerinin yazılı isteği üzerine 31 inci Maddenin ikinci fıkrasına göre ihya edilir. Yukarıdaki
süreler, ihya edilen süreye ilişkin tutar dahil her türlü borçların ödendiği tarihi takip eden ay
başı itibarıyla bu Kanuna göre aylık bağlanmasında dikkate alınır.
Sosyal Sigorta ĠĢlemleri Yönetmeliği
Ölüm toptan ödemesi ve ihyası
Madde 63 – (1) Ölüm toptan ödemesi, ölen sigortalının hak sahiplerinin ölüm aylığı
bağlanmasına hak kazanamaması durumunda, nitelikleri bu Yönetmeliğin 60 ıncı Maddesinde
belirtilen sigortalının eşine, çocuklarına ve ana ve babasına Kanunun 36 ncı Maddesinde
belirtilen esaslara göre yapılır.
(2) Ölüm toptan ödemesi yapılabilmesi için, hak sahiplerinin örneği Kurumca
hazırlanacak tahsis talep dilekçesi ile Kuruma başvurmaları şarttır.
(3) Malûl çocukların çalışma gücündeki kayıp oranlarının tespitinde ve bunların
Kurum Sağlık Kurulu kararlarına karşı itiraz başvurularının sonuçlandırılmasında, bu
Yönetmeliğin 50 nci Maddesinin birinci fıkrası ve 52 nci Maddesi hükümleri uygulanır.
(4) Kanuna göre toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmiş süreler, borçlanılarak veya
yurt dışı hizmetleri birleştirilerek ya da sonradan hizmet tespiti nedeniyle hak kazanılan
sürelerin eklenmesi suretiyle ölüm sigortasından yararlanmak için gerekli 1800 prim gün
sayısının tamamlanması hâlinde, hak sahiplerinin yazılı isteği üzerine Kanunun 31 inci
Maddesinin ikinci fıkrasına göre ihya edilebilir. Yukarıdaki süreler, ihya edilen süreye ilişkin
tutar dâhil her türlü borçların ödendiği tarihi takip eden aybaşı itibarıyla aylık bağlanmasında
dikkate alınır
Kamu Görevlilerinin Tahsis Yardımlarına ĠliĢkin Tebliğ
Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar
Madde 16 – (1) Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar; ölüm aylığı bağlanması, ölüm
toptan ödemesi, evlenme ve cenaze ödeneği yapılmasıdır.
Ölüm toptan ödemesine hak kazanma koĢulları ve baĢvuru
Madde 18 – (1) Ölüm toptan ödemesi, kamu görevlilerinin ölümü ile ölüm aylığı
bağlanmasına ilişkin şartların oluşmaması durumunda, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
primlerinin güncellenerek hak sahiplerine ödenmesidir.
(2) Kanunun 36 ncı Maddesi gereğince, ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı
bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla 31 inci Maddenin birinci
fıkrasına göre hesaplanan tutar, sigortalının eşine, çocuklarına, ana ve babasına Kanunda
belirtilen hisseler oranında paylaştırılır.
(3) Ölüm toptan ödemesinden yararlanabilmek için hak sahiplerinin Kurumca
hazırlanan tahsis talep dilekçesi ile Kuruma müracaat etmesi şarttır. Dilekçeye, 18 yaşını
doldurmayanlar hariç, ortaöğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi
Sayfa 21 / 34
halinde 25 yaşını doldurmayan erkek çocukların ilgili öğretim kurumundan alacakları öğrenci
belgesi eklenir.
(4) Genel sağlık sigortası primleri toptan ödeme yoluyla ödenmez. Sigortalının, varsa
hizmet borçlanmaları ile isteğe bağlı sigorta primleri tutarı da, bu toplama dahil edilir.
(5) Toptan ödeme yapıldıktan sonra artan tutar olursa, sigortalının ölümünden sonra
doğan veya soy bağı düzeltilen veya babalığı hükme bağlanan çocuklarına da toptan ödeme
yapılır. Hak sahibi eş ve çocuklara yapılacak toptan ödemelerin toplamı, toptan ödenecek
miktarı geçemeyeceğinden, bu sınırın aşılmaması için gerekirse, hak sahibi kimselerin
hisselerinden orantılı olarak indirim yapılır.
2.2. ĠĢtirakçi (Ekim 2008 den önce göreve baĢlayanlar)
2.2.1. Dul ve Yetimlere (EĢ ana baba çocuk) Aylık Bağlama ġartları
5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunun
Dul ve Yetim Aylığı Bağlanacak Haller
Madde 66 – Dul ve yetim aylıkları:
a) Cumhurbaşkanı iken veya ayrıldıktan sonra ölenlerin,
b) İştirakçilerden fiili hizmet müddetleri 10 yıl ve daha fazla olanlardan ölenlerin,
c) Emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alanlardan (Aylığa müstahak
duruma girip te henüz bağlama yapılmamış olanlar dahil) ölenlerin,
ç) İştirakçilerden 45 inci Maddede yazılı vazifeden doğma sebeplerle ölenlerin veya
aynı sebeplerden doğma kaza ve yaralanmaları üzerine tedavi sırasında veya ameliyat
yüzünden ölenlerin;
d) Erlerden 56 ncı Maddede yazılı vazifeden doğma sebeplerle veya aynı sebeplerden
doğma kaza ve yaralanmaları üzerine tedavi sırasında veya ameliyat yüzünden ölenlerin;
e) Erlerden 56 ncı Madde gereğince vazife malullüğü aylığı alanlardan (Aylığa
müstahak duruma girip te henüz bağlama yapılmamış olanlar dahil) ölenlerin,
f) (DeğiĢik: 9/7/1953 – 6122/3 md.) Fiili hizmet müddetleri 10 yıl ve daha fazla olupta
kesenekleri geri verilmemiş durumda olanlardan 61 yaşını doldurmadan ölenlerin, (3)
g) Vazife malullüğü geçtiğinden dolayı aylığı kesilmiş ve emeklilik hakkı tanınan bir
vazifeye tayin edilmemiş ve fiili hizmet müddetleri de 10 yılı doldurmuş bulunanlardan
ölenlerin,
Ölüm tarihinde bu kanuna göre aylığa müstahak dul ve yetimlerine bağlanır.(4)
Madde 67 – 66 ncı Maddede sözü geçen dul ve yetimler şunlardır:
a) Karı;
b) Koca;
c) Çocuklar;
ç) Ana;
d) Baba.
Dul ve Yetim Aylıkları
Madde 68 – (Değişik: 15/6/1978 – 2149/1 md.)
Sayfa 22 / 34
Dul ve yetim aylıkları:
Ölenin bağlanmış veya bu Kanun hükümlerine göre hesaplanacak emekli, adi malullük
veya vazife malullüğü aylıklarının;
a) Dul karı ve koca için % 50’si, aylık alan yetimi bulunmayanların dul eşlerine % 75’i,
b) Çocuklarla ana veya babanın her biri için % 25’i, oranında bağlanır.
Ölenin aylığa müstehak bir dul karı veya kocası ile bir yetimi bulunması halinde, dul
karı veya kocaya % 60, yetimine % 30 oranı uygulanır.
Ölenin önceki eşinden olan çocuklarıyla, hem anadan hem babadan yetim olan veya af
kanunlarına göre tescil edilmiş bulunan çocuklarına % 30 oranında aylık bağlanır. Sonradan
hem anadan hem babadan yetim duruma giren çocukların aylıkları da % 30 oranı uygulanmak
suretiyle yükseltilir.
(DeğiĢik: 14/3/1985 – 3166/1 md.) Emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylığı alan
veya iştirakçi olan dul eşe % 50 oranında dul aylığı bağlanarak ödenir.
Yukarıda belirtilen oranlara göre bağlanacak dul ve yetim aylıkları toplamı, bunlara esas
tutulan, emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylıklarından fazla olursa, fazlası, dul ve
yetim aylıklarından mütenasiben indirilir.
Ölen, dul karı veya koca bırakmazsa veya bıraktığı koca aylığa müstehak değilse,
bunların payı çocuklarla ana babanın aylıklarına eşitlikle eklenir. Şu kadar ki, bu aylıkların
toplamı yapılan eklemelerden sonra bağlamaya esas tutulan aylığın yetim bir kişi ise %
50’sini, 2 kişi ise % 80’ini, 3 kişi ise % 100’ünü geçemez.
Dul ve yetimlerin aylık oranlarının yükseltilmesini gerektiren durumların doğması,
sonradan veya yeniden aylık ödenmesine hak kazanılması veyahut ödenmekte olan aylıkların
kesilmesi hallerinde yukarıdaki hükümler gözönüne alınarak, ödenecek aylıklar yeniden
hesaplanır.
Madde 69 – Dul ve yetim aylıklarının bağlanmasında:
a) İştirakçilerle 88 nci Madde gereğince kesenekleri geri verilmemiş olanlardan veya
vazife malullüğü aylığı kesilmiş ve emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye tayin edilmemiş
durumda bulunanlardan ölenler için; bunların adi malul olmaları halinde kendilerine
bağlanması gereken aylıklar,
b) Emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı almakta olanlardan, (aylığa
müstahak duruma girip te henüz bağlama yapılmamış olanlar dahil) ölenler için; bu aylıklar
ile varsa son hizmet ve harb malullüğü zamları toplamı,
c) İştirakçilerle emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlandıktan sonra
tekrar emeklilik hakkı tanınan bir hizmete girenlerden vazifeden doğma sebeplerle ölenler ile
aynı sebeplerden doğma kaza ve yaralanmaları üzerine tedavi sırasında veya ameliyat
yüzünden ölenler için; kendilerinin birinci dereceden vazife malulü olmaları halinde
bağlanacak vazife malullüğü aylıkları;
ç) Emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı alanlardan yedek er olarak silah
altına alınanlardan (c) fıkrasında yazılı surette ölenler için; eski aylıkları ve 56 ncı Maddeye
göre birinci derece üzerinden hesaplanacak vazife malullüğü aylıkları toplamı,
d) (DeğiĢik: 18/1/1979 – 2177/2 md.) Yukarıdaki (c) ve (ç) fıkralarında yazılı olanlar 64
üncü Madde kapsamına girmekte iseler veya 64 üncü Madde de yazılı hallerde şehit
olmuşlarsa; (c) ve (ç) fıkralarında yazılı ve 64 üncü Maddede öngörülen esaslara göre
Sayfa 23 / 34
saptanacak aylıklar ile yine 64 üncü Maddeye göre birinci maluliyet derecesi üzerinden
hesaplanacak harp malullüğü zammı toplamı,
Esas tutulur.
Madde 70 – Birden fazla karısı olan kocanın ölümünde 68 inci Maddede yazılı nispette
hesaplanacak dul aylığı, bunlar arasında paylaştırılmak suretiyle bağlanır. Bunlardan birinin
ölümünde veya aylığının kesilmesini gerektiren bir duruma girmesinde aylığı en çok bir yıl
içinde yazı ile Sandığa müracaat olunması şartiyle kalan dul bir ise onun aylığına ve birden
fazla ise eşitlikle bunların aylıklarına eklenir. 77 nci Maddenin (a) fıkrası hükümleri bunların
birbirleri hakkında da uygulanır.
Madde 71 – İştirakçi karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha büyük ise ölümünde
eşine yarı nispetinde aylık bağlanır. Ancak evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya
çocukları olmuş ise bu indirme yapılmaz.
(Ek: 3/3/1954 – 6311/13 md.) Emekli olduktan sonra evlenenler hakkında dahi aynı
hükümler uygulanır.
Madde 72 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/10 md.)
Ölen iştirakçilerin, iştirakçi bulunmayan dul ve muhtaç anaları ile iştirakçi olmayan ve
ölüm tarihinde muhtaç ve (65) yaşını doldurmuş bulunan babalarına Sandığa müracaat tarihini
takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır. Muhtaç babalardan çalışarak geçimini
sağlayamayacak derecede malul olanlar için yaş kaydı aranmaz.
Muhtaç olması sebebiyle aylık bağlanan babanın ölümünde aylığı, muhtaç olması şartı
ile Sandığa müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren öz anaya bağlanır.
Şu kadar ki, ölüm tarihinde; evli bulunmaları dolayısıyla aylık bağlanmamış ve sonradan
dul kalmış veya boşanmış muhtaç analar ile (65) yaşını doldurmamış malul ve muhtaç
bulunmayan babaların, (65) yaşını doldurmaları veya malul duruma girmeleri halinde, muhtaç
bulunmaları şartı ile (65) yaşını doldurmuş olmakla beraber muhtaç olmadıklarından dolayı
aylık bağlanmamış bulunanların sonradan muhtaç duruma girmeleri halinde, Sandığa
müracaatlarını takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.
(DeğiĢik:1/4/1998 – 4354/2 Md.) Bu Kanunun 64 üncü Maddesinin (a, b, c, ç, d ve e)
fıkralarında açıklanan durumlardan dolayı veya 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Kanun ile bu
Kanuna ek 18/12/1981 tarihli ve 2566 sayılı Kanun kapsamında mütalaa edilen görevler
nedeniyle hayatlarını kaybetmiş bulunan iştirakçilerle bunlardan aylık almakta iken
ölenlerin, baba veya analarına, ölüm tarihini takip eden aybaşından geçerli olarak aylık
bağlanır. Babaya bağlanan aylık, dul ve yetimlerin bulunması hali de dahil, ana ve babaya eşit
olarak paylaştırılarak ödenir. Dul ve yetimlerle beraber baba veya anaya aylık bağlanması
halinde, eş ve çocukların aylıkları baba veya ananın bulunmadığı durumlarda bağlanacak
aylıktan az olamaz. 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Kanun ile bu Kanuna ek 18/12/1981
tarihli ve 2566 sayılı Kanun kapsamında mütalaa edilen görevler nedeniyle bağlanan aylıklar
Bakanlar Kurulu Kararıyla iki katına kadar çıkartılabilir. Ödenecek aylığın Bakanlar
Kurulunca artırılması halinde, bağlanan aylıkta meydana gelecek farklar ile dul ve yetimlerle
beraber aylık bağlanması halinde, baba veya anaya bağlanan aylıklar da sosyal güvenlik
kurumlarınca Hazineden tahsil edilir.
Madde 73 – 67 nci Maddede yazılı çocuklardan, Türk Medeni Kanunu hükümlerine
göre:
a) Nesebi sahih;
Sayfa 24 / 34
b) Nesebi tashih edilmiş;
c) Evlat edinilmiş;
ç) Nesebi sahih olmıyan; (Anadan aylığa müstahak olma halinde)
d) Tanınmış;
f) Babalık davası ile hükmen tanınmış; (Türk Medeni Kanununun 297 nci Maddesi
gereğince babanın yalnız para ödemesi için açılan davalar sonunda bu yolda hüküm alınması
hariç.) (1)
çocuklar anlaşılır.
Madde 74 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/11 md.)
Ölüm tarihinde (18) yaşını, ortaöğrenim yapmakta ise (20) ve yükseköğrenim yapmakta
ise (25) yaşını doldurmamış erkek çocuklara aylık bağlanır.
Ölüm tarihinde (18) yaşını doldurmuş ve öğrenci olmamaları nedeniyle aylık
bağlanmamış erkek çocuklara, öğrenim durumlarına göre yukarıdaki bentte belirtilen yaşları
geçmemek şartıyla aylık bağlanır.
Yetim aylığını almakta iken öğrenim durumlarına göre yukarıda belirtilen yaşları
doldurmaları veya öğrencilik durumlarının sona ermesi nedeniyle aylıkları kesilen veyahut
ortaöğrenimde (20) yaşını doldurmuş olmaları nedeniyle aylık bağlanmamış erkek
çocuklardan, yukarıda belirtilen yaşları geçmemek şartıyla yeniden veya ilk defa öğrenci
olanlara öğrenci oldukları tarihi takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.
Ortaöğrenimi bitirdikten sonra ve (20) yaşını doldurmadan önce ilk ders yılında
yükseköğrenime başlayan erkek çocukların aylıkları aralıksız ödenir.
Ortaöğrenimi bitirdikten sonra yükseköğrenime devam edebilmek için yurt dışında
yabancı dil öğreniminde geçen sürenin en çok bir yılı ile master ve lisans üstü uzmanlık
öğrenimlerinde geçen sürelerin tamamı yükseköğrenimden sayılır.
Bir yükseköğrenimin bitirilmesinden sonra ikinci bir yükseköğrenimde geçen süreler ile
doktora veya ikinci defa yapılan master veyahut lisans üstü uzmanlık öğreniminde geçen
sürelerde aylık ödenmez.
Ölüm tarihinde iyileştirilmesi olanaksız hastalıklarının veya sakatlıklarının çalışmalarına
engel olduğu sağlık kurulunca onaylanacak raporla tesbit edilenlere muhtaç olmaları şartıyla,
ölüm tarihindeki yaşları ne olursa olsun ölüm tarihini izleyen aybaşından, sonradan bu şekilde
malul ve muhtaç duruma düştükleri anlaşılanlara kendileri veya veli veyahut vasileri
tarafından Sandığa müracaat tarihlerini takip eden aybaşından itibaren aylık bağlanır.
Aylık almakta iken yukarıdaki bent kapsamına girdikleri aynı şekilde anlaşılanların
aylıkları, yaşları dolayısıyla aylıklarının kesilmesi gereken tarihte kesilmeyerek ödenmeye
devam edilir.
5 yıl ve daha fazla fiili hizmeti bulunanların aylık bağlanan kız ve erkek çocukları
hakkında da (malullük şartları hariç) bu Madde hükümleri uygulanır.
Madde 75 – (DeğiĢik: 22/6/1956 – 6745/1 md.)
Kendisinden aylık bağlanacak olanların ölümü tarihinde evli bulunmıyan kız
çocuklarına aylık bağlanır.
Evlenme dolayısiyle aylığı kesilmiş olanlardan sonradan boşanan veya dul kalanların da
eski aylıkları bağlanarak ödenir.
Sayfa 25 / 34
Ölüm tarihinde evli olmaları sebebiyle aylık bağlanmamış kız çocuklarından bilahare
boşanan veya dul kalanlara da bu tarihleri takibeden ay başından itibaren aylık bağlanır. Bu
takdirde evvelce 68 inci Madde gereğince ölüm tarihinde müstahak dul ve yetimlere
bağlanmış olan aylıklarda; bu kere aylık bağlanan çocuk da nazara alınmak suretiyle gerekirse
düzeltme yapılır.
Madde 76 – Ölüm tarihinde gebe olan karının sonra doğurduğu çoçuğa, doğum gününü
takibeden ay başından itibaren aylık bağlanır. Ve evvelce 68 inci Madde gereğince ölüm
tarihinde müstahak dul ve yetimlere bağlanan aylıklarda, doğan çocukta nazara alınmak
suretiyle, gerekirse, düzeltme yapılır.
Ölümden sonra mahkemece babalığa hükmolunan çocuklar hakkında da aynı hükümler
uygulanır.
Madde 78 – (DeğiĢik: 2/4/1956 – 6711/1 md.)
İştirakçilerle 88 inci Maddeye göre kesenekleri geri verilmemiş veya 62 nci Maddeye
göre vazife malullüğü aylığı kesilerek emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye tayin edilmemiş
durumda olup da mahkemece gaipliklerine hükmolunanlardan; fiili hizmet müddetleri 10 yıl
ve daha fazla bulunanların dul ve yetimlerine hükmün kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl
içinde yazı ile Sandığa müracaat etmeleri şartiyle gaipliğin başladığına hükmolunan tarihi ve
bir yıl geçtikten sonra yine yazı ile Sandığa müracaat edenlere de müracaatları tarihlerini
takibeden ay başlarından itibaren 68 inci Madde esaslarına göre aylık bağlanır
…
Emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylıklarından birini almakta iken
gaipliklerine hükmolunanların dul ve yetimlerine aylık bağlanır.
…
5434 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra harbde kaybolan iştirakçilerin dul
ve yetimlerine gaipliğin hükme bağlandığı tarihi takibeden aybaşından itibaren vazife
yüzünden ölmüş olanlar gibi ve durumlarına göre bu kanunun hükümleri gereğince aylık
bağlanır.
…
(DeğiĢik: 18/1/1979 – 2177/3 md.) 64 ncü Maddede belirtilen zaman ve durumlarda
gaip olanların dul ve yetimlerine gaiplik kararında gaipliğin başlangıcı olarak belirtilen tarihi
izleyen aybaşından itibaren birinci derece harp malullüğü aylığı üzerinden aylık bağlanır ve
harp malullüğü zammı ödenir.
…
64 üncü Maddede öngörülen durumlarda gaip oldukları Genelkurmay Başkanlığınca
bildirilenler hakkında mahkeme hükmü beklenmeksizin bu Kanunun gaipliğe ilişkin
hükümleri uygulanır. (1)
Madde 80 – (DeğiĢik: 30/5/1963 – 241/1 md.)
92 nci Madde gereğince emeklilik hakkı düşen iştirakçilerden fiili hizmet müddetleri 20
yıl ve daha fazla olanlarla 93 üncü Madde gereğince aylıkları kesilen emekli, adi malul veya
vazife malullerinin yalnız Türkiye sınırları içinde Türk uyruğunda kalan, muhtaç dul ve
yetimlerine, mezkür Maddedeki durumlarının belli olduğu tarihlerden itibaren en çok bir yıl
Sayfa 26 / 34
içinde yazı ile Sandığa müracaatlarını takibeden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Durumlarının zail olduğu tarihleri takip eden ay başından itibaren kesilerek ölümlerinde
müstahak olanlara tekrar bağlanır.
Aylıkların BaĢlangıcı
Madde 91 – (DeğiĢik: 3/3/1954 – 6311/15 md.)
Bu kanuna göre bağlanan çeşitli mahiyetteki aylıkların ödenmesi aşağıdaki fıkralarda
yazılı tarihlerden başlar:
a) 42 nci Maddede yazılı olanlar için mezkür Madde hükmü dairesinde yazı ile vakı
isteme tarihini takip eden ay başından;
b) Emeklilik hakkı tanınan bir vazifede iken bu kanunda yazılı çeşitli sebeplerle
emekliye ayrılanların emekli, adi malullük, vazife malullüğü aylıklariyle ölenlerin dul ve
yetimlerine bağlanacak aylıklar hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden ay başından;
(Emekliliklerini kendileri istemiş olanlar bu istemelerinin kabul edildiği salahiyetli
makamlarca kendilerine yazı ile bildirilmezse isteklerini yaptıkları tarihten itibaren bir aydan
evvel olmamak üzere vazifelerini terkedebilirler. Bunların emeklilik isteklerinin kabul
edildiğinin salahiyetli makamlarca yazı ile bildirilmesi tarihinden itibaren en çok bir ay içinde
vazifelerinden ayrılmaları mecburidir. Erlerin vazife malullüğü aylıklarının başlangıcı bu
husustaki müracaatlarını takip eden ay başıdır.)
c) Her ne suretle olursa olsun açıkta bulunanlardan emekli aylığına müstahak olanların
veya ölenlerin emekli ve adi malullük aylıklarıyla dul ve yetimlerine bağlanacak aylıklar, son
ayrıldıkları kurumlara kendileri veya dul ve yetimleri tarafından yazı ile yapılacak müracaat
tarihlerini takip eden ay başından;
ç) Emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı almakta iken ölenlerin dul ve
yetimlerine bağlanacak aylıklar ölüm tarihini takip eden ay başından;
(Şu kadar ki, dul ve yetim aylıklarının tahsisinde 72 nci Madde hükmü mahfuz tutulur.)
Emekliye ayrılanların ay sonuna kadar olan hizmet aylığı geri alınmaz.
Hükümle veya sicilleri veyahut askeri mahkemelerce verilecek karar üzerine
kurumlarınca re’sen emekliye sevk edilenlerin emekli aylıklarının başlangıç tarihlerinden ve
yaş haddini dolduranların bu haddi doldurdukları tarihleri takip eden ay başından sonra her ne
sebeple olursa olsun kurumlarınca vazifeleriyle ilgileri kesilmeyerek aylık veya ücretleri
ödenenlerin bu suretle geçen müddetleri fiili hizmet müddeti sayılmaz ve bunlar için kesenek
ve karşılık alınmışsa geri verilir.
Şu kadar ki, bağlanan aylıklar vazifelerinden ayrılarak vazife aylığı veya ücretlerinin
kesildiği tarihleri takip eden ay başlarına kadar ödenmez.
Ġki cihetten veya aynı sıfatla aylığa müstahaklık
Madde 94 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/15 md.)
Bu Kanunda belirtilen istisnalar dışında, iki yönden aylığa hak kazananların, tercih
ettikleri aylıkları, Sandığa yazılı müracaatları takip eden aybaşından itibaren ödenir. Diğer
aylıkları sürekli olarak kesilir.
Ancak, iki yönden aylığa aynı zamanda hak kazananlara, müstahak oldukları tarihten
itibaren fazla olan aylıkları ödenir.
Sayfa 27 / 34
Tercih ettikleri aylıklarını alanlar, yeniden Sandığa yazılı olarak başvurdukları tarihi
izleyen aybaşından itibaren bu isteklerinden dönebilirler.
Emekli, adi malullük, vazife malullüğü, harp malullüğü veya er vazife malullüğü aylığı
almakta iken dul veya yetim aylığını tercih edenlerin ölümlerinde, dul ve yetimlerine kendi
emekli, adi malullük, vazife malullüğü, harp malullüğü, er vazife malullüğü aylıkları
üzerinden aylık bağlanır.
Dul ve yetim sıfatıyla toptan ödeme yapılanlara, gerek yine dul ve yetim sıfatıyla gerek
kendi vazifelerinden dolayı müstahak oldukları toptan ödeme ayrıca yapılır.
Evlendiğinden dolayı aylığı kesilenlerin, kocasının ölümü sebebiyle toptan ödemeye
müstahak olması, yetim aylığının ödenmesine mani olmaz.
İki cihetten aylık veya toptan ödemeye aynı zamanda müstahak duruma girenler
hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır.(1)
Madde 95 – Dul ve yetim aylığı almakta iken emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye giren
karı ve çocukların; vazifelerinden dolayı vazife malullüğü aylığına müstahak olmalarında, bu
aylıkları bağlanır.
Vazife malullüklerinin geçmesinde de, müstahak iseler, eski dul ve yetim aylıklarının
ödenmesine başlanır.
Vazifelerinden dolayı (Toptan ödeme) ye müstahak duruma girmelerinde bu istihkakları
verilmekle beraber müstahak iseler kesilen aylıklarının ödenmesine de başlanır.
Madde 96 – Dul ve yetim aylığı almakta iken iştirakçi durumuna giren dul ana ile karı
ve kızın sonradan kendi vazifelerinden dolayı aylığa müstahak duruma girmelerinde; tercih
ederlerse bir ay içinde yazı ile Sandığa müracaat etmek ve müstahak olmak şartıyla, kesilen
eski aylıklarının ödenmesine başlanır ve bu durumda iken ölümlerinde; yetimlerine emekliliğe
esas olan vazife aylıkları üzerinden aylık bağlanır.
Tercih etmezlerse veya ana muhtaç değilse eski aylıkları sürekli olarak kesilip
vazifelerinden dolayı müstahak oldukları aylıkları bağlanır.
Vazifelerinden dolayı (Toptan ödeme) ye hak kazanmışlarsa, bu istihkakları verilmekle
beraber yine müstahak olmaları şartıyla, kesilen aylıklarının ödenmesine de başlanır.
YaĢ
Madde 105 – Bu kanunun iştirakçilere ait çeşitli hükümlerinin tatbikinde; emeklilik hakkı
tanınan bir vazifeye ilk defa tayin sırasında kurumlara gösterilen nüfus hüviyet cüzdanlarında
yazılı doğum tarihleri, eğer 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş düzeltilmesi yapılmış ise 18
yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihleri, dul ve yetimler hakkındaki hükümlerinin
uygulanmasında da, dul ve yetim aylıklarına veya (Toptan ödeme) ye hak kazanıldığı
tarihlerde bunların kayıtlı bulundukları nüfus idarelerindeki doğum tarihleri esas tutulur.
Nüfus hüviyet cüzdanlarındaki doğum tarihleri ile nüfus kayıtlarındaki doğum tarihleri
arasında fark varsa, nüfus kayıtlarındaki tarih ve birden fazla nüfus kaydı bulunanların bu
kayıtları arasında fark varsa, tarihi eski olan kayıt; sonraki kayıt idare veya kaza
mercilerinden verilmiş bir karar ile yapılmış veya düzeltilmiş ise, kararlar nüfus kayıtlarına
henüz geçirilmemiş olsa bile iştirakçiler için bu karar 18 yaşın doldurulmasından evvel
alınmış olmak şartiyle bu kayıt esas olur.
Sayfa 28 / 34
Ancak, doğum tarihlerinde, iştirakçiler için 18 yaşın doldurulmasından sonra, dul ve
yetimler için de aylığa veya toptan ödemeye istihkak tarihlerinden geriye doğru bir yıl içinde
yapılan düzeltmeler, nazara alınmaz.
Doğum tarihlerinde ay gösterilmemiş ise, o yılın Temmuz ayının birinci günü, ay yazılı
gün gösterilmemiş ise, o ayın birinci günü, doğum günü sayılır.
…
Muhtaçlık
Madde 108 – (DeğiĢik birinci fıkra: 21/4/2005 – 5335/3 md.) 4857 sayılı İş Kanununun 39
uncu Maddesi uyarınca 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen asgarî ücretin net
tutarından daha az aylık geliri olup, kendisini ve Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre
bakmaya mecbur olduğu ailesi fertlerini geçindirmeye yetecek kadar malı da (para veya o
mahiyetteki kıymetler dahil) olmayanlar bu Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılırlar.
Muhtaçlık, dul ve yetimler tarafından tanzim ve imzaları ihtiyar heyetlerince tasdik
edilecek beyan kağıtları üzerine daimi olarak oturdukları yerlerin bağlı bulundukları il veya
ilçe idare heyetleri tarafından muhtaçlık sebepleri açıkça gösterilmek suretiyle verilecek
mazbatalarla belirtilir.
Bu mazbatalara karşı ilgili veya Sandık tarafından Danıştayda dava açılabilir. Sandıkça
itirazda bulunulması halinde netice alınıncıya kadar aylığın yarısı ve toptan ödeme, kesenek
iadesi ve ikramiye gibi ödemelerin tamamı emanet olarak Sandıkta alıkonulur.
Ek Madde 13 – (2/3/1970 – 1239/1 md. ile gelen Ek 1 inci Madde hükmü olup Madde
numarası teselsül ettirilmiĢtir.)
Fiili hizmet süresi 5 yılı doldurduktan sonra vefat eden iştirakçilerin, ölüm tarihinde,
başkasının yardımı olmaksızın hayatlarını devam ettiremiyecek derecede malul ve muhtaç
bulunan dul eşleri ile çocuklarına, yazı ile Sandığa müracaatlarını takibeden ay başından
itibaren 15 yıl hizmet süresi üzerinden 68 inci Maddedeki esaslara göre dul ve yetim aylığı
bağlanır.
(Ek: 8/7/1971 – 1425/6 md.) Ancak, ölüm tarihinde 18 yaşını, orta öğrenimde 20 yaşını
ve yüksek öğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurmamış çocuklarda malullük şartı
aranmaz. Bunların aylıkları , öğrenim durumları da göz önüne alınarak, yukarıdaki yaşları
doldurdukları tarihi takibeden aybaşından itibaren kesilir. Şu kadar ki, bunlardan aylıklarının
kesilmesi gereken tarihlerde başkasının yardımı olmaksızın hayatlarını devam ettiremeyecek
derecede malul ve muhtaç bulunanların aylıklarının ödenmesine devam olunur.
(Ek: 7/5/1986 – 3284/19 md.) Yukarıdaki hükümler, 22/6/1956 tarih ve 6741 sayılı
Kanunla 53 üncü Maddeye eklenen bent gereğince malullük aylığı alanlardan ölenlerin dul ve
yetimleri hakkında da uygulanır.
Ek Madde 14 – (2/3/1970 – 1239/1 md. ile gelen Ek 2 nci Madde hükmü olup Madde
numarası teselsül ettirilmiĢtir.)
Ölüm tarihinde, aylığa müstahak olmıyan veya aylığı kesildikten sonra başkasının
yardımı olmaksızın hayatlarını devam ettiremiyecek derecede malul ve muhtaç duruma giren
erkek çocuklara, yazı ile Sandığa müracaatlarını takibeden ay başından itibaren aylık bağlanır
ve gerekirse 68 inci Maddeye göre düzeltme yapılır.
Sayfa 29 / 34
(Ek: 2/6/1972 – 1592/2 md.) 74 üncü Maddenin 2 ve 3 üncü fıkralarında yazılı
durumlarda olup da süresinde müracaat edemediklerinden aylık bağlanamamış olanlar
hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Ek Madde 59 – (7/5/1986 – 3284/18 md. ile gelen Ek 10 uncu Madde hükmü olup
Madde numarası teselsül ettirilmiĢtir.)
Türk vatandaşlarıyla evlenmiş yabancı uyruklu karılara, Türkiye’de ikamet ettikleri
sürece, mütekabiliyet esası da dikkate alınarak, değişik 68 inci Maddedeki oranlara göre aylık
bağlanır.
Ek Geçici Madde 19 – (28/4/1982 – 2665/3 md. ile gelen Ek Geçici 1 inci Madde
hükmü olup Madde numarası teselsül ettirilmiĢtir.)
Tevdiatçı veya iştirakçilerden 11/7/1971 tarihinden önce, yaş haddi, maluliyet
veya ölüm nedeniyle görevlerinden ayrılmış ve hizmetlerinin azlığı veyahut tevdiatçı
olmaları nedeniyle aylık bağlanmamış bulunup da, fiili hizmet süresi 10 yılı
geçenlerden hayatta olanların kendilerine, ölenlerin dul ve yetimlerine hizmet sürelerine göre
ve 1/6/1976 tarih ve 2013 sayılı Kanunla 5434 sayılı Kanuna eklenen ek 1 nci Madde
esaslarına göre intibakları yapılarak, 5434 sayılı Kanunun diğer hükümleri de gözönüne
alınmak şartıyla aylık bağlanır.
Bu hüküm 5434 sayılı Kanunun 53 üncü Maddesine 22/6/1956 tarih ve 6741 sayılı
Kanunla eklenen fıkraya göre aylık bağlanmış olanlardan fiili hizmet süreleri 10 yıl veya daha
fazla bulunanların dul ve yetimleri ile geçici 28 inci Maddesi kapsamına girenler hakkında da
uygulanır.
Sigortalının Ölümünde Hak Sahibi Olan Ana ve Babaya Aylık Bağlanmasının Tespitine
ĠliĢkin Tebliğ
Ana ve babanın ölüm aylığı ve toptan ödeme baĢvurusu ile istenecek belgeler
Madde 5 – (1) Ana ve babaya, hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak
sahibi eş ve çocukların bulunmaması veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise
artan hisseye bakılmaksızın Kanunun 34 üncü Maddesindeki oranlara göre gelir veya aylık
bağlanır.
(2) Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda hak
sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması veya hak sahibi eş ve çocukların bulunmaması
veya ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın Kanunun
34 üncü Maddesindeki oranlara göre toptan ödeme yapılır.
(3) Gelir veya aylık bağlanabilmesi veya toptan ödeme yapılabilmesi için, talep
dilekçesi, her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından
az olduğunu belirten imzalı taahhütname ve bir adet belgelik fotoğraf ile birlikte Kuruma
başvurması gerekir.
(4) Kanunun 60 ıncı Maddesine göre Kurumca belirlenecek test yöntemleri
geliştirilinceye kadar hak sahibi ana ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu
gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu belirten imzalı taahhütname vermesi
nedeniyle ana ve babaya aylık bağlanmasına müteakip, Kurumca gerekli görüldüğü hallerde,
Sayfa 30 / 34
her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirlerinin asgari ücretin net tutarından az
veya fazla olduğuna dair Kurumun kontrol ve denetimle görevli memurunun
değerlendirmesini içeren rapor istenir.
(5) Kanunun 4 üncü Maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki
sigortalılardan harp malûllüğü veya 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele
Kanunu ile 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında
Kanuna göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış olanlar ile bu kanunlar kapsamında vazife
malûllüğü aylığı bağlanmasına hak kazanmış olanlardan ölenlerin, ana ve babalarından, her
türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından az olduğunu
belirtir imzalı taahhütname istenmeyecektir.
2.2.2. Dul ve Yetim Aylıklarının Bağlanmayacağı ve Kesilmesini Gerektiren Haller
5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunun
Madde 77 – Aşağıda yazılı hallerde dul ve yetimlere aylık bağlanmaz:
a) Kendisinden aylık bağlanacak, iştirakçiyi veya emekli, adi malullük, vazife malullüğü
aylığı alanı;
Kasten ve haksız yere öldüren veya öldürmeye teşebbüs edenlere veya bu kanun
gereğince adi malul sayılacak hale getirenlere;
b) Kendisine aylık bağlatacak iştirakçiye, veya emekli, adi malullük veya vazife
malullüğü aylığı alana veya ailesine karşı ağır bir cürüm işlediğinden veya bunlara karşı
kanunen mükellef olduğu vazifeleri ifada büyük bir kusur irtikap eylediğinden dolayı ölüme
bağlı bir tasarrufla mirastan ıskat edilenlere;
c) Evli kız ve erkek çocuklarla anaya.
Madde 78 – (DeğiĢik: 2/4/1956 – 6711/1 md.)
…
gaipliklerinin geçmesi halinde bağlanan aylıklar gaipliğin geçtiğinin belirdiği tarihi
takibeden ay başından itibaren kesilir.
…
Gaiplikleri nedeniyle dul ve yetimlerine aylık bağlananların, gaipliklerinin sona ermesi
halinde dul ve yetimlerinin aylıkları, gaipliğin geçtiği tarihi izleyen aybaşından itibaren kesilir
ve ödenmiş aylıklar geri alınmaz.
…
Madde 92 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/13 md.)
İştirakçilerden Türk vatandaşlığından çıkarılan, Türk vatandaşlığını bırakan, yabancı
memleket uyruğuna girenlerin (Türk vatandaşlığını muhafaza edenler hariç) bu Kanunla
tanınan her çeşit hakları düşer.
Aylık almakta iken veya aylık bağlama hakkı doğmadan önce, tanınan her çeşit hakları
bu Madde uyarınca düşenler, bu durumlarının ortadan kalkması halinde, Sandığa yazılı olarak
yapacakları müracaatları takip eden aybaşından itibaren ve bu Kanunda öngörülen diğer
şartları da taşımaları kaydıyla bu haklardan yeniden yararlandırırlar.
Yukarıdaki hükümler 88 inci Madde kapsamına girenlerle, dul ve yetimleri hakkında da
uygulanır.
Sayfa 31 / 34
Madde 93 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/14 md.)
Bu Kanuna göre bağlanan aylıkları alanlardan:
a) 92 nci Maddede yazılı durumlara girenlerin;
b) Evlenen dul eşlerin, ana ve kız ile erkek çocukların (harp malulleriyle evlenen karılar
hariç);
c) Muhtaç durumdan çıkan ana ve babanın;
ç) 74 üncü Madde hükmü uygulanmak suretiyle (18) yaşını, ortaöğrenimde ise (20)
yaşını, yükseköğrenim yapmakta ise (25) yaşını geçmemek üzere bu öğrenimlerini bitiren
erkek çocukların;
Aylıkları, bu durumlarının kati olarak belirtildiği tarihleri takip eden aybaşından itibaren
kesilir.
Bunların, bu Kanun uyarınca yeniden aylığa müstehak olmaları şartıyla tekrar aylıkları
bağlanır.
Ġki cihetten veya aynı sıfatla aylığa müstahaklık
Madde 94– (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/15 md.)
Bu Kanunda belirtilen istisnalar dışında, iki yönden aylığa hak kazananların, tercih
ettikleri aylıkları, Sandığa yazılı müracaatları takip eden aybaşından itibaren ödenir. Diğer
aylıkları sürekli olarak kesilir.
Ancak, iki yönden aylığa aynı zamanda hak kazananlara, müstehak oldukları tarihten
itibaren fazla olan aylıkları ödenir.
Tercih ettikleri aylıklarını alanlar, yeniden Sandığa yazılı olarak başvurdukları tarihi
izleyen aybaşından itibaren bu isteklerinden dönebilirler.
Emekli, adi malullük, vazife malullüğü, harp malullüğü veya er vazife malullüğü aylığı
almakta iken dul veya yetim aylığını tercih edenlerin ölümlerinde, dul ve yetimlerine kendi
emekli, adi malullük, vazife malullüğü, harp malullüğü, er vazife malullüğü aylıkları
üzerinden aylık bağlanır.
Dul ve yetim sıfatıyla toptan ödeme yapılanlara, gerek yine dul ve yetim sıfatıyla gerek
kendi vazifelerinden dolayı müstehak oldukları toptan ödeme ayrıca yapılır.
Evlendiğinden dolayı aylığı kesilenlerin, kocasının ölümü sebebiyle toptan ödemeye
müstehak olması, yetim aylığının ödenmesine mani olmaz.
İki cihetten aylık veya toptan ödemeye aynı zamanda müstehak duruma girenler
hakkında da yukarıdaki hükümler uygulanır.
Madde 95 – Dul ve yetim aylığı almakta iken emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye giren
karı ve çocukların; vazifelerinden dolayı vazife malullüğü aylığına müstahak olmalarında, bu
aylıkları bağlanır.
Vazife malullüklerinin geçmesinde de, müstahak iseler, eski dul ve yetim aylıklarının
ödenmesine başlanır.
Vazifelerinden dolayı (Toptan ödeme) ye müstahak duruma girmelerinde bu
istihkakları verilmekle beraber müstahak iseler kesilen aylıklarının ödenmesine de başlanır.
Madde 96 – Dul ve yetim aylığı almakta iken iştirakçi durumuna giren dul ana ile karı
ve kızın sonradan kendi vazifelerinden dolayı aylığa müstahak duruma girmelerinde; tercih
ederlerse bir ay içinde yazı ile Sandığa müracaat etmek ve müstahak olmak şartiyle, kesilen
Sayfa 32 / 34
eski aylıklarının ödenmesine başlanır ve bu durumda iken ölümlerinde; yetimlerine emekliliğe
esas olan vazife aylıkları üzerinden aylık bağlanır.
Tercih etmezlerse veya ana muhtaç değilse eski aylıkları sürekli olarak kesilip
vazifelerinden dolayı müstahak oldukları aylıkları bağlanır.
Vazifelerinden dolayı (Toptan ödeme) ye hak kazanmışlarsa, bu istihkakları
verilmekle beraber yine müstahak olmaları şartiyle, kesilen aylıklarının ödenmesine de
başlanır.
Emeklilik hakkı tanınan vazifelere tayin edilenler
Madde 99 – Emekli, adi malullük, vazife malullüğü, dul veya yetim aylığı, son hizmet zammı
alanlardan; hiçbir şarta bağlı olmaksızın emeklilik hakkı tanınan vazifelere tayin edilenlerin,
aylıklarının tamamı, bu vazifelere tayinleri tarihini takibeden ay başından itibaren kesilir.
Ancak hayrat hademesinin aylıkları kesilmez ve kendilerine bu hizmetlerinden dolayı son
hizmet zammı da yapılmaz.
Vazife malullüğü aylığı alanların, varsa, harb malullüğü zammı ile Harp Okulu
öğrencilerinden yetim aylığı alanların bu aylıkları kesilmez.
Bu vazifelerden ayrılanların kesilen aylıklarının ayrıldıkları tarihi takibeden ay başından
itibaren müstahak olmaları şartiyle ödenmesine başlanır.
Peşin ödenen aylıklardan yukarki fıkra gereğince istirdadı gereken ve tayin tarihlerini
takibeden ay başlarından sonraya raslıyan kısımları, Sandığın bildirimi üzerine kurumlarınca
ilgililerin istihkaklarından en geç (3) ay içinde ve (3) eşit taksitte kesilmesi suretiyle tahsil
olunarak Sandığa gönderilir.(1)
(Ek: 23/5/1951 – 5773/1 md.) Bu Maddenin hayrat hademesi hakkındaki hükümleri
dersiamlara da şamildir.
ZamanaĢımı
Madde 116 – Emekli, adi malullük, vazife malullüğü, dul ve yetim aylıklarını almak üzere,
bu aylıkların tahakkuk ettirildiği tarihlerden itibaren aralıksız bir yıl sonuna kadar Sandığa
müracaat etmeyenlerin aylıkları kesilir. Bunlardan kesilme tarihinden itibaren 5 yıl içinde yazı
ile Sandığa müracaat edenlere kesilen aylıkları tekrar bağlanır ve geçmiş müddete ait aylıkları
da toptan ödenir. Bu müddetten sonra müracaat edenlerin aylıkları, müracaat tarihlerini
takibeden ay başından itibaren yeniden bağlanarak ödenir ve geçmiş müddet için bir şey
verilmez.
Bu kanunda ayrıca belirtilen haller dışında aylık bağlanmasına istihkak kesbedildiği
tarihten itibaren beş yıl sonuna kadar yazı ile müracaat edilmezse bu aylıklar, müracaat
tarihini takibeden ay başından itibaren bağlanır.
2.2.3. Dul Yetim Toptan Ödeme
5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunun
Toptan Ödeme
Madde 82 – Toptan ödeme, aşağıda yazılı hallerde yapılır:
Sayfa 33 / 34
a) Yaş haddinden dolayı emekliye ayrılanlardan veya (61) yaşını doldurarak emekliye
ayrılmalarını istiyenlerden, fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az olanlara;
b) 39 uncu Maddenin (e) ve (f) fıkralarında yazılı olanlardan; fiili hizmet müddetleri 25
yılı doldurmamış olanlara; (1)
c) Haklarında adi malullük hükümleri tatbik edilen iştirakçilerden; fiili hizmet
müddetleri 10 yıldan az olanlara;
ç) Vazife malullüğü geçtiğinden aylığı kesilmiş ve emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye
tayin edilmemiş durumda iken (61) yaşını dolduranlardan; fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az
olanlara veya yine bu durumda iken ölen ve fiili hizmet müddetleri 15 yıldan az olanların; dul
ve yetimlerine; (1)
d) Mahkemece gaipliklerine hükmolunan iştirakçilerden fiili hizmet müddetleri 10
yıldan az olanların; hüküm tarihinden itibaren bir yıl içinde yazı ile Sandığa müracaat eden
dul ve yetimlerine. (2)
Madde 83 – (DeğiĢik: 7/5/1986 – 3284/12 md.)
Toptan ödeme, ilgililerin, fiili ve itibari hizmet süreleri ile borçlandıkları hizmet süreleri için
ödedikleri paralara tekabül eden süreler toplamının her tam yılı ile, görevlerinden ayrıldıkları tarihteki
emekli keseneğine esas aylıklarının iki katının çarpımından oluşan miktarı ifade eder. Hizmet süresi
toplamında bulunan yıl kesirleri tama iblağ edilir. Tahakkuk ettirilen toptan ödeme miktarı, bir
yıllık hizmet için tahakkuk ettirilecek miktardan az olamaz.
Madde 84 – 70, 71 ve 72 nci Maddelerle 74 üncü Maddenin 1 inci fıkrası 75 ve 77 nci
Maddeler hükümleri, dul ve yetimlere yapılacak toptan ödemelerde de uygulanır.
Ölüm tarihinde çalışmağa mani ve tedavisi imkansız hastalık veya malullük sebepleriyle
muhtaç oldukları sağlık kurulunca tasdik edilecek raporla anlaşılan erkek çocuklara da yaş
kaydı aranmaksızın toptan ödeme yapılır.
(DeğiĢik: 3/3/1954-6311/14 md.) Ancak gerek bunların, gerek muhtaç ana, baba ve
kocanın müstahak sayılabilmesi için ölüm tarihinden itibaren en çok iki yıl içinde yazı ile
Sandığa müracaat olunması şarttır.
İstihkak sahibi olanlardan hepsi müracaat etmemiş olduğu takdirde müracaat edenlerin
hissesi ödenir ve müracaat etmiyenlerin hissesi ölüm tarihinden itibaren iki yıl müddetle
mevkuf tutulur. Bu müddet içinde müracaat vakı olmadığı takdirde bunların hisseleri 83 üncü
Madde hükümleri mahfuz kalmak üzere diğerleri arasında taksim olunur.
Madde 85– Ölüm tarihinde dul karı gebe ise, gebelik dul karı tarafından ölüm
tarihinden itibaren en çok 6 ay içinde yazı ile Sandığa bildirilmek şartiyle doğacak çocuk için
de toptan ödeme tahakkuk ettirilerek Sandıkta saklı tutulur ve doğumda genel hükümlere göre
ödenir.
Doğum olmaz veya çocuk ölü doğarsa, bu para, 68 inci Madde hükümlerine göre
gerekiyorsa diğerlerinin hisselerine eklenir.
Madde 86 – Ölümlerinde aylığa veya toptan ödemeye müstahak dul ve yetim
bırakmayanların kesenekleri Sandığa kalır.
Madde 96 – Dul ve yetim aylığı almakta iken iştirakçi durumuna giren dul ana ile karı
ve kızın sonradan kendi vazifelerinden dolayı aylığa müstahak duruma girmelerinde; tercih
ederlerse bir ay içinde yazı ile Sandığa müracaat etmek ve müstahak olmak şartiyle, kesilen
eski aylıklarının ödenmesine başlanır ve bu durumda iken ölümlerinde; yetimlerine emekliliğe
esas olan vazife aylıkları üzerinden aylık bağlanır.
Sayfa 34 / 34
Tercih etmezlerse veya ana muhtaç değilse eski aylıkları sürekli olarak kesilip
vazifelerinden dolayı müstahak oldukları aylıkları bağlanır.
Vazifelerinden dolayı (Toptan ödeme) ye hak kazanmışlarsa, bu istihkakları verilmekle
beraber yine müstahak olmaları şartıyla, kesilen aylıklarının ödenmesine de başlanır.
Madde 97 – Toptan ödeme yapılmış dul veya yetimlerin sonradan aynı sıfatların
birinden dolayı aylığa müstahak duruma girmelerinde evvelce yapılan toptan ödeme nazara
alınmaz.
Dul ve yetim aylığı almakta iken aynı sıfatların birinden dolayı toptan ödemeye hak
kazanılmasında da toptan ödeme ayrıca yapılır.
Aylık ve toptan ödemeye istihkak; aynı zamanda doğmuş olursa yine bu hükümler